హెచ్చరిక:- దైవారాధనలు ప్రమాదరహితము . తాంత్రిక సాధనలు ప్రమాద భరితము . మీ అర్హత పాత్రతలను సరియైన గురువులే నిర్ణయించగలరు. మంత్ర సాధనలు , తాంత్రిక ప్రయోగముల విషయమై సుశిక్షితులు , అనుభవజ్ఞులు , గురువుల నాశ్రయించి మంత్రసిద్ధికై యత్నించ వలెను. లేనిచో ప్రమోదమునకు బదులు ప్రమాదములు సంభవించ గలవు . " తస్మాత్ జాగ్రత్త! "

లేబుళ్లు

ఉపనిషత్తులు లేబుల్‌తో ఉన్న పోస్ట్‌లను చూపుతోంది. అన్ని పోస్ట్‌లు చూపించు
ఉపనిషత్తులు లేబుల్‌తో ఉన్న పోస్ట్‌లను చూపుతోంది. అన్ని పోస్ట్‌లు చూపించు

సోమవారం, జూన్ 15, 2015

అథర్వశిఖోపనిషత్


॥ అథర్వశిఖోపనిషత్ ॥
ఓఙ్కారార్థతయా భాతం తుర్యోఙ్కారాగ్రభాసురమ్ ।
తుర్యతుర్యన్త్రిపాద్రామం స్వమాత్రం కలయేఽన్వహమ్ ॥

ఓం భద్రం కర్ణేభిః శృణుయామ దేవాః । భద్రం పశ్యేమాక్షభిర్యజత్రాః ।
స్థిరైరఙ్గైస్తుష్టువాఃసస్తనూభిర్వ్యశేమ దేవహితం యదాయుః ।
స్వస్తి న ఇన్ద్రో వృద్ధశ్రవాః । స్వస్తి నః పూషా విశ్వవేదాః ।
స్వస్తి నస్తార్క్ష్యో అరిష్టనేమిః । స్వస్తి నో బృహస్పతిర్దధాతు ॥

ఓం   శాన్తిః   శాన్తిః   శాన్తిః ॥

ఓం అథ హైనం పైప్పలాదోఽఙ్గిరాః సనత్కుమారశ్చాథర్వణమువాచ భగవన్కిమాదౌ ప్రయుక్తం 
ధ్యానం ధ్యాయితవ్యం కిం తద్ధ్యానం కో వా ధ్యాతా కశ్చ ధ్యేయః ।
స ఏభ్యోథర్వా ప్రత్యువాచ ।
ఓమిత్యేతదక్షరమాదౌ ప్రయుక్తం ధ్యానం ధ్యాయితవ్యమిత్యేతదక్షరం 
పరం బ్రహ్మాస్య పాదాశ్చత్వారో వేదాశ్చతుష్పాదిదమక్షరం పరం బ్రహ్మ ।
పూర్వాస్య మాత్రా పృథివ్యకారః ఋగ్భిరృగ్వేదో బ్రహ్మా వసవో గాయత్రీ గార్హపత్యః ।
ద్వితీయాన్తరిక్షం స ఉకారః స యజుభిర్యజుర్వేదో విష్ణురుద్రాస్త్రిష్టుబ్దక్షిణాగ్నిః ।
తృతీయః ద్యౌః స మకారః స సామభిః సామవేదో రుద్రా ఆదిత్యా జగత్యాహవనీయః ।
యావసానేఽస్య చతుర్థ్యర్ధమాత్రా సా సోమలోక ఓఙ్కారః
 సాథర్వణమన్త్రైరథర్వవేదః సంవర్తకోఽగ్నిర్మరుతో విరాడేకర్షిర్భాస్వతీ స్మృతా ।
ప్రథమా రక్తపీతా మహద్బ్రహ్మ దైవత్యా ।
ద్వితీయా విద్యుమతీ కృష్ణా విష్ణుదైవత్యా ।
తృతీయా శుభాశుభా శుక్లా రుద్రదైవత్యా ।
యావాసానేఽస్య చతుర్థ్యర్ధమాత్రా సా విద్యుమతీ సర్వవర్ణా పురుషదైవత్యా ।
స ఏష హ్యోఙ్కారశ్చతురక్షరశ్చతుష్పాదశ్చతుఃశిరశ్చతుర్థమాత్రః స్థూలమేతద్హ్రస్వదీర్ఘప్లుత ఇతి ॥

ఓం ఓం ఓం ఇతి త్రిరుక్త్వా చతుర్థః శాన్త ఆత్మాప్లుతప్రణవప్రయోగేణ సమస్తమోమితి
 ప్రయుక్త ఆత్మజ్యోతిః సకృదావర్తతే సకృదుచ్చారితమాత్రః స ఏష ఊర్ధ్వమన్నమయతీత్యోఙ్కారః ।
ప్రాణాన్సర్వాన్ప్రలీయత ఇతి ప్రలయః ।
ప్రాణాన్సర్వాన్పరమాత్మని ప్రణానయతీత్యేతస్మాత్ప్రణవః ।
చతుర్థావస్థిత ఇతి సర్వదేవవేదయోనిః సర్వవాచ్యవస్తు ప్రణవాత్మకమ్ ॥ ౧॥

దేవాశ్చేతి సన్ధత్తాం సర్వేభ్యో దుఃఖభయేభ్యః సన్తారయతీతి తారణాత్తారః ।
 సర్వే దేవాః సంవిశన్తీతి విష్ణుః । సర్వాణి బృహయతీతి బ్రహ్మా ।
 సర్వేభ్యోఽన్తస్థానేభ్యో ధ్యేయేభ్యః ప్రదీపవత్ప్రకాశయతీతి ప్రకాశః ।
 ప్రకాశేభ్యః సదోమిత్యన్తః శరీరే విద్యుద్వద్ద్యోతయతి ముహుర్ముహురితి విద్యుద్వత్ప్రతీయాద్దిశం
 దిశం భిత్త్వా సర్వాంల్లోకాన్వ్యాప్నోతి వ్యాపయతీతి వ్యాపనాద్వ్యాపీ మహాదేవః ॥ ౨॥

పూర్వాస్య మాత్రా జాగర్తి జాగరితం ద్వితీయా స్వప్నం తృతీయా సుషుప్తిశ్చతుర్థీ 
తురీయం మాత్రా మాత్రాః ప్రతిమాత్రాగతాః
 సమ్యక్సమస్తానపి పాదాఞ్జయతీతి స్వయమ్ప్రకాశః స్వయం
 బ్రహ్మ భవతీత్యేష సిద్ధికర ఏతస్మాద్ధ్యానాదౌ ప్రయుజ్యతే ।
 సర్వ కరణోపసంహారత్వాద్ధార్యధారణాద్బ్రహ్మ తురీయమ్ ।
 సర్వకరణాని మనసి సమ్ప్రతిష్ఠాప్య ధ్యానం విష్ణుః ప్రాణం మనసి సహ కరణైః
 సమ్ప్రతిష్ఠాప్య ధ్యాతా రుద్రః ప్రాణం మనసి సహకరణైర్నాదాన్తే పరమాత్మని సమ్ప్రతిష్ఠాప్య ధ్యాయీతేశానం
 ప్రధ్యాయితవ్యం సర్వమిదం బ్రహ్మవిష్ణురుద్రేన్ద్రాస్తే సమ్ప్రసూయన్తే సర్వాణి చేన్ద్రియాణి
 సహ భూతైర్న కారణం కారణానాం ధ్యాతా కారణం తు ధ్యేయః
 సర్వైశ్వర్యసమ్పన్నః శమ్భురాకాశమధ్యే ధ్రువం స్తబ్ధ్వాధికం
 క్షణమేకం క్రతుశతస్యాపి చతుఃసప్తత్యా యత్ఫలం తదవాప్నోతి కృత్స్నమోఙ్కారగతిం చ
 సర్వధ్యానయోగజ్ఞానానాం యత్ఫలమోఙ్కారో వేద పర ఈశో వా శివ ఏకో ధ్యేయః శివఙ్కరః
 సర్వమన్యత్పరిత్యజ్య సమస్తాథర్వశిఖైతామధీత్య ద్విజో గర్భవాసాద్విముక్తో
 విముచ్యత ఏతామధీత్య ద్విజో గర్భవాసాద్విముక్తో విముచ్యత ఇత్యోఃసత్యమిత్యుపనిషత్ ॥ ౩॥

ఓం భద్రం కర్ణేభిరితి శాన్తిః ॥
॥ ఇతి అథర్వవేదీయ అథర్వశిఖోపనిషత్సమాప్తా ॥

బుధవారం, ఏప్రిల్ 22, 2015

తాశ్వతర ఉపనిషత్

ఓం సహనావవతు | సహ నౌ భునక్తు | సహ వీర్యం కరవావహై |
తేజస్వి నావధీతమస్తు | మా విద్విషావహై || ఓం శాంతి: శాంతి: శాంతి: ||

ప్రథమోఽl

హరి: ఓం || బ్రహ్మవాదినో వదంతి |
కిం కారణం బ్రహ్మ కుత: స్మ జాతా జీవామ కేన క్క చ సంప్రతిష్ఠా |
అధిష్ఠితా: కేన సుఖేతరేషు వర్తామహే బ్రహ్మవిదో వ్యవస్థాం || ౧ ||

కాల: స్వభావో నియతిర్యదృచ్ఛా భూతాని యోని: పురుష ఇతి చింత్యా |
సంయోగ ఏషాం న త్వాత్మభావా దాత్మాప్యనీశ: సుఖదు:ఖహేతో: || ౨ ||

తే ధ్యానయోగానుగతా అపశ్యన్ దేవాత్మశక్తిం స్వగుణైర్నిగూఢాం |
య: కారణాని నిఖిలాని తాని కాలాత్మ యుక్తాన్ అధితిష్ఠత్యేక: || ౩ ||

తమేకనేమిం త్రివృతం షోడశాంతం శతార్ధారం వింశతి ప్రత్యరాభి: |
అష్టకై: షడ్భిర్ విశ్వరూపైక పాశం త్రిమార్గ భేదం ద్వినిమిత్తైక మోహం || ౪ ||

పంచస్రోతోంబుం పంచయోన్యుగ్రవక్రాం పంచప్రాణోర్మి పంచబుద్ధ్యాదిమూలాం |
పంచావర్తాం పంచదు:ఖౌఘవేగాం పంచాశద్భేదాం పంచపర్వామధీమ: || ౫ ||

సర్వాజీవే సర్వసంస్థే బృహంతే అస్మిన్ హంసో భ్రామ్యతే బ్రహ్మచక్రే |
పృథగాత్మానం ప్రేరితారం చ మత్వా జుష్ట: తత: తేనాం అమృతత్వేమేతి || ౬ ||

ఉద్గీతమేతత్ పరమం తు బ్రహ్మ తస్మింస్త్రయం సుప్రతిష్ఠాఽక్షరం చ |

 అత్రాంతరం బ్రహ్మవిదో విదిత్వా లీనా బ్రహ్మణి తత్పరా యోనిముక్తా: || ౭ ||

సంయుక్తం ఏతత్ క్షరమక్షరం చ వ్యక్తావ్యక్తం భరతే విశ్వమీశ: |
అనీశశ్చాత్మా బధ్యతే భోక్తృభావాజ్ జ్ఞాత్వా దేవం ముచ్యతే సర్వపాశై: || ౮ ||


జ్ఞాజ్ఞౌ ద్వావజావీశనీశావజా హ్యేకా భోక్తృ భోగ్యార్థ యుక్తా |
అనంతశ్చాత్మా విశ్వరూపో హ్యకర్తా త్రయం యదా విందతే బ్రహ్మమేతత్ || ౯ ||

క్షరం ప్రధానం అమృతాక్షరం హర: క్షరాత్మానావీశతే దేవ ఏక: |
తస్యాభి ధ్యానాత్ తృతీయం దేహభేదే విశ్వైశ్వర్యం కేవల ఆప్తకామ: || ౧౧ ||

ఏతజ్జ్ఞేయం నిత్యమేవాత్మ సంస్థం నాత: పరం వేదితవ్యం హి కించిత్ |
భోక్తా భోగ్యం ప్రేరితారం చ మత్వా సర్వం ప్రోక్తం త్రివిధం బ్రహ్మమేతత్ || ౧౨ ||

వహ్నేర్యథా యోనిగతస్య మూర్తిర్న దృశ్యతే నైవ చ లింగనాశ: |
స భూయ ఏవేంధనయోనిగృహ్య స్తద్వోభయం వై ప్రణవేన దేహే || ౧౩ ||

స్వదేహమరణిం కృత్వా ప్రణవం చోత్తరారణిం |
ధ్యాననిర్మథనాభ్యాసాదేవం పశ్యనిగూఢవత్ || ౧౪ ||

తిలేషు తైలం దధినీవ సర్పి-రాప: స్రోత:స్వరణీషు చాగ్ని: |

 ఏవమాత్మాఽత్మని గృహ్యతేఽసౌ సత్యేనైనం తపసాయోఽనుపశ్యతి || ౧౫ ||

సర్వవ్యాపినం ఆత్మానం క్షీరే సర్పిరివార్పితం |
ఆత్మవిద్యా తపోమూలం తద్బ్రహ్మోపనిషత్ పరం || ౧౬ ||

దితీఽl:

యుంజాన: ప్రథమం మనస్తత్త్వాయ సవితా ధియ: |

 అగ్నేర్జ్యోతిర్నిచాయ్య పృథివ్యా అధ్యాభరత్ || ౧ ||

యుక్తేన మనసా వయం దేవస్య సవితు: సవే |
సువర్గేయాయ శక్తయా || ౨ ||

యుక్త్వాయ మనసా ఉత యుంజతే ధియో విప్రా విప్రస్య బృహతో విపశ్చిత: |
వి హోత్రా దధే వయునావిదేక ఇన్మహీ దేవస్య సవితు: పరిష్టుతి: || ౩ ||


యుంజతే మన ఉత యుంజతే ధియో విప్రా విప్రస్య బృహతో విపశ్చిత: |
వి హోత్రా దధే వయునావిదేక ఇన్మహీ దేవస్యసవితు: పరిష్టుతి: || ౪ ||

యుజే వాం బ్రహ్మ పూర్వ్యం నమోభి: విశ్లోక ఏతు పథ్యేవ సూరే: |
శృణ్వంతు విశ్వే అమృతస్య పుత్రా ఆ యే ధామాని దివ్యాని తస్థు: || ౫ ||

అగ్నిర్యత్రాభిమధ్యతే వాయుర్యత్రాధిరుధ్యతే |
సోమో యత్రాతిరిచ్యతే తత్ర సంజాయతే మన: || ౬ ||

సవిత్రా ప్రసవేన జుషేత బ్రహ్మ పూర్వ్యం |
యత్ర యోనిం కృణవసే న హి తే పూర్తమక్షిపత్ || ౭ ||

త్రిరున్నతం స్థాప్య సమం శరీరం హృదీంద్రియాణి మనసా సన్నివేశ్య |
బ్రహ్మోడుపేన ప్రతరేత విద్వాన స్రోతాంసి సర్వాణి భయానకాని || ౮ ||

ప్రాణాన్ ప్రపీడ్యేహ సంయుక్తచేష్ట: క్షీణే ప్రాణే నాసికయోచ్ఛవసీత్ |
దుష్టాశ్వయుక్తమివ వాహమేనం విద్వాన్ మనో ధారయేతప్రమత్త: || ౯ ||

సమే శుచౌ శర్కరావహ్నివాలికా వివర్జితే శబ్దజలాశ్రయాదిభి: |
మనోనుకూలే న తు చక్షుపీడనే గుహానివాతాశ్రయణే ప్రయోజయేత్ || ౧౦ ||

నీహార ధూమ అర్క అనిల అనలానాం ఖద్యోత విద్యుత్ స్ఫటిక శశీనాం |

 ఏతాని రూపాణి పుర:సరాణి బ్రహ్మణ్యభివ్యక్తి కరాణి యోగే || ౧౧ ||

పృథివ్య: తేజోఽనిలఖే సముత్థితే పంచాత్మకే యోగగుణే ప్రవృత్తే |
న తస్య రోగో న జరా న మృత్యు: ప్రాప్తస్య యోగాగ్నిమయం శరీరం || ౧౨ ||

లఘుత్వం ఆరోగ్యం అలోలుపత్వం వర్ణప్రసాద: స్వరసౌష్ఠవం చ |
గంధ: శుభో మూత్రపురీషం అల్పం యోగప్రవృత్తిం ప్రథమాం వదంతి || ౧౩ ||

యథైవ బింబం మృదయోపలిప్తం తేజోమయం భ్రాజతే తత్ సుధాంతం |
తద్వాఽఽత్మతత్త్వం ప్రసమీక్ష్య దేహీ ఏక: కృతార్థో భవతే వీతశోక: || ౧౪ ||


యదాత్మతత్త్వేన తు బ్రహ్మతత్త్వం దీపోపమేనేహ యుక్త: ప్రపశ్యేత్ |
అజం ధ్రువం సర్వతత్త్వై: విశుద్ధం జ్ఞాత్వా దేవం ముచ్యతే సర్వపాపై: || ౧౫ ||

ఏషో హ దేవ: ప్రదిశోఽను సర్వా: | పూర్వో హ జాత: స ఉ గర్భే అంత: |
స ఏవ జాత: స జనిష్యమాణ: ప్రత్యఙ్ జనాస్తిష్ఠతి సర్వతోముఖ: || ౧౬ ||

యో దేవో అగ్నౌ యొఽప్సు యో విశ్వం భువనమావివేశ |
య ఓషధీషు యో వనస్పతిషు తస్మై దేవాయ నమో నమ: || ౧౭ ||

తతీఽl:

య ఏకో జాలవానీశత ఈశనీభి: సర్వాన్ ల్లోకాన్ ఈశత ఈశనీభి: |
య ఏవైక ఉద్భవే సంభవే చ య ఏతద్ విదురమృతాస్తే భవంతి || ౧ ||

ఏకో హి రుద్రో న ద్వితీయాయ తస్థుర్య ఇమాం ల్లోకాన్ ఈశత ఈశనీభి: |
ప్రత్యఙ్ జనా: తిష్ఠతి సంచుకోచాంతకాలే సంసృజ్య విశ్వా భువనాని గోపా || ౨ ||

విశ్వత: చక్షురుత విశ్వతోముఖో విశ్వతోబాహురుత విశ్వతస్పాత్ |
సం బాహుభ్యాం ధమతి సంపతత్రైర్ద్యావాభూమీ జనయన్ దేవ ఏక || ౩ ||

యో దేవానాం ప్రభవశ్చ ఉద్భవశ్చ విశ్వాధిపో రుద్రో మహర్షి: |
హిరణ్యగర్భం జనయామాస పూర్వం స నో బుద్ధ్యా శుభయా సంయునక్తు || ౪ ||

యా తే రుద్ర శివా తనూరఘోరాఽపాపకాశినీ |
తయా నస్తనువా శంతమయా గిరిశంతాభిచాకశీహి || ౫ ||

యాభిషుం గిరిశంత హస్తే బిభర్ష్యస్తవే |
శివాం గిరిత్ర తాం కురు మా హిగ్ంసీ: పురుషం జగత్ || ౬ ||

తత: పరం బ్రహ్మ పరం బృహంతం యథానికాయం సర్వభూతేషు గూఢం |
విశ్వస్యైకం పరివేష్టితారం ఈశం తం జ్ఞాత్వాఽమృతా భవంతి || ౭ ||


వేదాహమేతం పురుషం మహాంతం ఆదిత్యవర్ణం తమస: పరస్తాత్ |
తమేవ విదిత్వాతిమృత్యుమేతి నాన్య: పంథా విద్యతేఽయనాయ || ౮ ||

యస్మాత్ పరం నాపరమస్తి కించిత్ అస్మాన్ అణీయో న జ్యాయోఽస్తి కశ్చిత్ |
వృక్ష ఇవ స్తబ్ధో దివి తిష్ఠత్యేక: తేనేదం పూర్ణం పురుషేణ సర్వం || ౯ ||

తతో యదుత్తరతతం తదరూపం అనామయం |
య ఏతద్విదురమృతాస్తే భవంతి అథేతరే దు:ఖమేవాపియంతి || ౧౦ ||

సర్వానన శిరోగ్రీవ: సర్వభూతగుహాశయ: |
సర్వవ్యాపీ స భగవాంస్తస్మాత్ సర్వగత: శివ: || ౧౧ ||

మహాన్ ప్రభుర్వై పురుష: స్తవస్యైష ప్రవర్తక: |
సునిర్మలామిమాం ప్రాప్తిమీశానో జ్యోతిరవ్యయ: || ౧౨ ||

అంగుష్ఠమాత్ర: పురుషోఽంతరాత్మా సదా జనానాం హృదయే సన్నివిష్ట: |
హృదా మనీషా మనసాభిల్కృప్తో య ఏతద్ విదురమృతాస్తే భవంతి || ౧౩ ||

సహస్రశీర్షా పురుష: సహస్రాక్ష: సహస్రపాత్ |
స భూమిం విశ్వతో వృత్వా అత్యతిష్ఠద్ దశాంగుళం || ౧౪ ||

పురుష ఏవేదగ్ం సర్వం యద్ భూతం యచ్చ భవ్యం |

 ఉతామృతత్వస్యేశానో యదన్నేనాతిరోహతి || ౧౫ ||

సర్వత: పాణిపాదం తత్ సర్వతోఽక్షిశిరోముఖం |
సర్వత: శ్రుతిమల్లోకే సర్వమావృత్య తిష్ఠతి || ౧౬ ||

సర్వేంద్రియ గుణాభాసం సర్వేంద్రియ వివర్జితం |
సర్వస్య ప్రభుమీశానాం సర్వస్య శరణం సుహృత || ౧౭ ||

నవద్వారే పురే దేహీ హంసో లీలాయతే బహి: |
వశీ సర్వస్య లోకస్య స్థావరస్య చరస్య చ || ౧౮ ||
అపాణిపాదో జవనో గ్రహీతా పశ్యత్యచక్షు: స శ్రుణోత్యకర్ణ: |
స వేత్తి వేద్యం న చ తస్యాస్తి వేత్తా తమాహురగ్న్యం పురుషం మహాంతం || ౧౯ ||

అణోరణీయాన్ మహతో మహీయానాత్మా గుహాయాం నిహితోఽస్య జంతో: |
తమక్రతు: పశ్యతి వీతశోకో ధాతు: ప్రసాదాన్ మహిమానం ఈశం || ౨౦ ||

వేదాహమేతం అజరం పురాణం సర్వాత్మానం సర్వగతం విభుత్వాత్ |

 జన్మనిరోధం ప్రవదంతి యస్య బ్రహ్మవాదినో హి ప్రవదంతి నిత్యం || ౨౧ ||

చతర్థ్థోఽl

య ఏకోఽవర్ణో బహుధా శక్తియోగాద్ వరణాననేకాన్ నిహితార్థో దధాతి |
విచైతి చాంతే విశ్వమాదౌ చ దేవ: స నో బుద్ధయా శుభయా సంయునక్తు || ౧ ||

తదేవ అగ్ని: తదాదిత్య: తద్వాయు: తదు చంద్రమా: |
తదేవ శుక్రం తద్ బ్రహ్మ తదాపత: తత్ ప్రజాపతి: || ౨ ||

త్వం స్త్రీ పుమానసి త్వం కుమార ఉత వా కుమారీ |
త్వం జీర్ణో దండేన వంచసి త్వం జాతో భవసి విశ్వతోముఖ: || ౩ ||

నీల: పతంగో హరితో లోహితాక్ష: తడిద్గర్భ ఋతవ: సముద్రా: |

 అనాదిమత్ త్వం విభుత్వేన వర్తసే యతో జాతాని భువనాని విశ్వా || ౪ ||

అజామేకాం లోహిత శుల్క కృష్ణాం బవ్హీ: ప్రజా: సృజమానాం సరూపా: | అజో హ్యేకో జుషమాణోఽనుశేతే జహాత్యేనాం భుక్తభోగామజోఽన్య: || ౫ ||

ద్వా సుపర్ణా సయుజా సఖాయా సమానం వృక్షం పరిష్వజాతే |
తయోరన్య: పిప్పలం స్వాద్వత్త్యన-శ్నన్నన్యో అభిచాకశీతి || ౬ ||

సమానే వృక్షే పురుషో నిమగ్నోఽనీశయా శోచతి ముహ్యమాన: |
జుష్టం యదా పశ్యత్యన్యం ఈశమస్య మహిమానమితి వీతశోక: || ౭ ||


ఋచో అక్షరే పరమే వ్యోమన్ యస్మిన్దేవా అధి విశ్వే నిషేదు: |
యస్తం న వేద కిమృచా కరిష్యతి య ఇత్తద్విదుస్త ఇమే సమాసతే || ౮ ||

ఛందాంసి యజ్ఞా క్రతవో వ్రతాని భూతం భవ్యం యచ్చ వేదా వదంతి |
అస్మాన్ మాయీ సృజతే విశ్వమేతత్ తస్మిన్ శ్చాన్యో మాయయా సన్నిరుద్ధ: || ౯ ||

మాయాం తు ప్రకృతిం విద్యాన్మాయినం చ మహేశ్వరం |
తస్యవయవభూతైస్తు వ్యాప్తం సర్వమిదం జగత్ || ౧౦ ||

యో యోనిం యోనిం అధితిష్టయేకో యస్మిన్నిదం సం చ విచైతి సర్వం |
తమీశానం వరదం దేవమీడ్యం నిచాయ్యేమాం శాంతిం అత్యంతం ఇతి || ౧౧ ||

యో దేవానాం ప్రభవశ్చ ఉద్భవశ్చ విశ్వాధిపో రుద్రో మహర్షి: |
హిరణ్యగర్భం పశ్యత్ జాయమానం స నో బుద్ధయా శుభయా సంయునక్తు || ౧౨ ||

యో దేవానాం అధిపో అస్మిన్ లోకా అధిశ్రితా: |
య ఈశే అస్య ద్విపద: చతుష్పద: కస్మై దేవాయ హవిషా విధేమ || ౧౩ ||

సూక్ష్మాతిసూక్ష్మం కలిలస్య మధ్యే విశ్వస్య స్రష్ఠారం అనేక రూపం |
విశ్వస్యైకం పరివేష్టితారం జ్ఞాత్వా శివం శాంతిం అత్యంతం ఇతి || ౧౪ ||

స ఏవ కాలే భువనస్య గోప్తా విశ్వాధిప: సర్వభూతేషు గూఢ: |
యస్మిన్ యుక్తా బ్రహ్మచర్యో దేవతాశ్చ తమేవం జ్ఞాత్వా మృత్యుపాశాంశ్ఛినత్తి || ౧౫ ||

ఘృతాత పరం మండమివాతిసూక్ష్మం జ్ఞాత్వా శివం సర్వభూతేషు గూఢం |
విశ్వస్యైకం పరివేష్టితారం జ్ఞాత్వా దేవం ముచ్యతే సర్వపాశై: || ౧౬ ||

ఏష దేవో విశ్వకర్మా మహాత్మా సదా జనానాం హృదయే సన్నివిష్ట: |
హృదా మనీషా మనసాభిల్కృప్తో య ఏతద్ విదురమృతాస్తే భవంతి || ౧౭ ||

యదాఽతమస్తాన్న దివా న రాత్రి: న సన్నచాసచ్ఛివ ఏవ కేవల: |
తదక్షరం తత్ సవితుర్వరేణ్యం ప్రజ్ఞా చ తస్మాత్ ప్రసూతా పురాణీ || ౧౮ ||


నైనమూర్ధ్వం న తిర్యంచం న మధ్యే న పరిజగ్రభత్ |
న తస్య ప్రతిమా అస్తి యస్య నామ మహద్ యశ: || ౧౯ ||

న సందృశే తిష్ఠతి రూపమస్య న చక్షుషా పశ్యతి కశ్చనైనం |
హృదా హృదిస్థం మనసా య ఏన మేవం విదురమృతాస్తే భవంతి || ౨౦ ||

అజ్జత ఇత్యేవం కశ్చిద్భీరు: ప్రపద్యతే |
రుద్ర యత్తే దక్షిణం ముఖం తేన మాం పాహి నిత్యం || ౨౧ ||

మా నస్తోకే తనయే మా న ఆయుషి మా నో గోషు మా న అశ్వేషు రీరిష: |
వీరాన్ మా నో రుద్ర భామితో వర్ధీహవిష్మంత: సదామిత్ త్వా హవామహే || ౨౨ ||

పంచమోఽl:

ద్వై అక్షరే బ్రహ్మపరే త్వనంతే విద్యావిద్యే నిహితే యత్ర గూఢే |
క్షరం త్వవిద్యా హ్యమృతం తు విద్యా విద్యావిద్యే ఈశతే యస్తు సోఽన్య: || ౧ ||

యో యోనిం యోనిం అధితిష్ఠత్యేకో విశ్వాని రూపాణి యోనీశ్చ సర్వా: |
ఋషి: ప్రసూతం కపిలం యస్తమగ్రే జ్ఞానైర్బిభర్తి జాయమానం చ పశ్యేత్ || ౨ ||

ఏకైక జాలం బహుధా వికుర్వన్నస్మిన్ క్షేత్రే సంహరత్యేష దేవ: |
భూయ: సృష్ట్వా పతయస్తథేశ: సర్వాధిపత్యం కురుతే మహాత్మా || ౩ ||

సర్వా దిశ ఊర్ధ్వమధశ్చ తిర్యక్ ప్రకాశయన్ భ్రాజతే యద్వనడ్వాన్ |

 ఏవం స దేవో భగవాన్ వరేణ్యో యోనిస్వభావాన్ అధితిష్ఠత్యేక: || ౪ ||

యచ్చ స్వభావం పచతి విశ్వయోని: పాచ్యాంశ్చ సర్వాన్ పరిణామయేద్ య: |
సర్వమేతద్ విశ్వం అధితిష్ఠత్య ఏకో గుణాంశ్చ సర్వాన్ వినోయోజయేద్ య: || ౫ ||

తద్ వేదగుహ్య ఉపనిషత్సు గూఢం తద్ బ్రహ్మా వేదతే బ్రహ్మయోనిం |
యే పూర్వం దేవా ఋషయశ్చ తద్ విదుస్తే తన్మయా అమృతా వై బభూవ: || ౬ ||


గుణాన్వయో య: ఫలకర్మకర్తా కృతస్య తస్యైవ స చోపభోక్తా |
స విశ్వరూప: త్రిగుణ: త్రివర్త్మా ప్రాణాధిప: సంచరతి స్వకర్మభి: || ౭ ||

అంగుష్ఠమాత్రో రవితుల్యరూప: సంకల్పాహంకార సమన్వితో య: |
బుద్ధేర్గుణేనాత్మగుణేన చైవ ఆరాగ్రమాత్రోఽప్యపరోఽపి దృష్ట: || ౮ ||

బాలాగ్రశతభాగస్య శతధా కల్పితస్య చ |
భాగో జీవ: స విజ్ఞేయ: స చానంత్యాయ కల్పతే || ౯ ||

నైవ స్త్రీ న పుమానేష న చైవాయం నపుంసక: |
యద్యత్ శరీరం ఆదత్తే తేనే తేనే స యుజ్యతే || ౧౦ ||

సంకల్పన్ అస్పర్శన్ అదృష్టిమోహైర్ గ్రాసాం వృష్ట్యాత్మ వివృద్ధి జన్మ |

 కర్మానుగాన్య: అనుక్రమేణ దేహీ స్థానేషు రూపాణ్యభి సంప్రపద్యతే || ౧౧ ||

స్థూలాని సూక్ష్మాని బహూని చైవ రూపాణి దేహీ స్వగుణై: వృణోతి |

 క్రియాగుణైరాత్మగుణైశ్చ తేషాం సంయోగహేతు: అపరోఽపి దృష్ట: || ౧౨ ||

అన్నాద్యనంతం కలిలస్య మధ్యే విశ్వస్య స్రష్టారం అనేకరూపం |
విశ్వస్యైకం పరివేష్టితారం జ్ఞాత్వా దేవం ముచ్యతే సర్వపాశై: || ౧౩ ||

భావగ్రాహ్యం అనీడాఖ్యం భావాభావకరం శివం |

 కలాసర్గకరం దేవం యే విదుస్తే జహుస్తనుం || ౧౪ ||

షష్ఠ్ఠ్ఠ్ఠోఽl:

స్వభావమేకే కవయో వదంతి కాలం తథాన్యే పరిముహ్యమానా: |
దేవస్యైష మహిమా తు లోకే యేనేదం భ్రామ్యతే బ్రహ్మచక్రం || ౧ ||

యేనావృతం నిత్యమిదం హి సర్వం జ్ఞ: కాలకారో గుణీ సర్వవిద్ య: |
తేనేశితం కర్మ వివర్తతే హ పృథివ్య: తేజో అనిలఖాని చింత్యం || ౨ ||


తత్కర్మ కృత్వా వినివర్త్య భూయ: తత్త్వస్య తావేన సమేత్య యోగం |

 ఏకేన ద్వాభ్యాం త్రిభిరష్టభిర్వా కాలేన చైవాత్మగుణైశ్చ సూక్ష్మై: || ౩ ||

ఆరభ్య కర్మాణి గుణాన్వితాని భావాంశ్చ సర్వాన్ వినియోజయేద్య: |
తేషామభావే కృతకర్మనాశ: కర్మక్షయే యాతి స తత్త్వతోఽన్య: || ౪ ||

ఆది: స సంయోగ నిమిత్త హేతు: పర: త్రికాలాత్ కల్పఽపి దృష్ట: |
తం విశ్వరూపం భవభూతమీడ్యం దేవం స్వచిత్తస్థం ఉపాస్య పూర్వం || ౫ ||

స వృక్షకాలాకృతిభి: పరోఽన్యో యస్మాత్ ప్రపంచ: పరివర్తతేఽయం |
ధర్మావహం పాపనుదం భగేశం జ్ఞాత్వాత్మస్థం అమృతం విశ్వధామ || ౬ ||

తమీశ్వరాణాం పరమం మహేశ్వరం తం దేవతానాం పరమం చ దైవతం |
పతిం పతీనాం పరమం పరస్తాద్ విదామ దేవం భువనేశమీడ్యం || ౭ ||

న తస్య కార్యం కరణం చ విద్యతే న తత్సమశ్చాభ్యధికశ్చ దృశ్యతే |
పరాస్య శక్తిర్వివిధైవ శ్రూయతే స్వాభావికీ జ్ఞానబలక్రియా చ || ౮ ||

న తస్య కశ్చిత్ పతిరస్తి లోకే న చేశితా నైవ చ తస్య లింగం |
స కారణం కరణాధిపాధిపో న చాస్య కశ్చిజ్జనితా న చాధిప: || ౯ ||

యస్తంతునాభ ఇవ తంతుభి: ప్రధానజై: స్వభావత: |
దేవ ఏక: స్వమావృణోతి స నో దధాతు బ్రహ్మాప్యయం || ౧౦ ||

ఏకో దేవ: సర్వభూతేషు గూఢ: సర్వవ్యాపీ సర్వభూతాంతరాత్మా |

 కర్మాధ్యక్ష: సర్వభూతాధివాస: సాక్షీ చేతా కేవలో నిర్గుణశ్చ || ౧౧ ||

ఏకో వశీ నిష్క్రియణాం బహూనామేకం బీజం బహుధా య: కరోతి |
తమాత్మస్థం యేఽనుపశ్యంతి ధీరా: తేషాం సుఖం శాశ్వతం నేతరేషాం || ౧౨ ||

నిత్యో నిత్యానాం చేతనశ్చేతనానాం ఏకో బహూనాం యో విదధాతి కామాన్ |
తత్కారణం సాంఖ్యయోగాధిగమ్యం జ్ఞాత్వా దేవం ముచ్యతే సర్వపాశై: || ౧౩ ||


న తత్ర సూర్యో భాతి న చంద్రతారకం నేమా విద్యుతో భాంతి కుతోఽయమగ్ని: |
తమేవ భాంతమనుభాతి సర్వం తస్య భాసా సర్వమిదం విభాతి || ౧౪ ||

ఏకో హంస: భువనస్యాస్య మధ్యే స ఏవాగ్ని: సలిలే సంనివిష్ట: |
తమేవ విదిత్వా అతిమృత్యుమేతి నాన్య: పంథా విద్యతేఽయనాయ || ౧౫ ||

స విశ్వకృద్ విశ్వవిదాత్మయోనిర్జ్ఞ: కాలకాలో గుణీ సర్వవిద్ య: |
ప్రధానక్షేత్రజ్ఞపతి: గుణేశ: సంసారమోక్షస్థితి బంధ హేతు: || ౧౫ ||

స తన్మయో హ్యమృత: ఈశసంస్థో జ్ఞ: సర్వగో భువనస్యాస్య గోప్తా |
య ఈశేఽస్య జగతో నిత్యమేవ నాన్యో హేతుర్విద్యత ఈశనాయ || ౧౭ ||

యో బ్రహ్మాణం విదధాతి పూర్వం యో వై వేదాంశ్చ ప్రహిణోతి తస్మై |
తం హ దేవం ఆత్మబుద్ధి ప్రకాశం ముముక్షుర్వై శరణమహం ప్రపద్యే || ౧౮ ||

నిష్కలం నిష్క్రియం శాంతం నిరవద్యం నిరంజనం |

 అమృతస్య పరం సేతుం దగ్ధేందనం ఇవ అనలం || ౧౯ ||

యదా చర్మవదాకాశం వేష్టయిష్యంతి మానవా: |
తదా దేవమవిజ్ఞాయ దు:ఖస్యాంతో భవిష్యతి || ౨౦ ||

తప:ప్రభావాద్ దేవప్రసాదాచ్చ బ్రహ్మ హ శ్వేతాశ్వతరోఽథ విద్వాన్ |

 అత్యాశ్రమిభ్య: పరమం పవిత్రం ప్రోవాచ సమ్యగ్ ఋషిసంఘ జుష్టం || ౨౧ ||

వేదాంతే పరమం గుహ్యం పురాకల్పే ప్రచోదితం |
నాప్రశంతాయ దాతవ్యం నాపుత్రాయ అశిష్యాయ వా పున: || ౨౨ ||

యస్య దేవే పరా భక్తి: యథా దేవే తథా గురౌ |
తస్యైతే కథితా హ్యర్థా: ప్రకాశంతే మహాత్మన: || ౨౩ ||

ప్రకాశంతే మహాత్మన ఇతి ||
ఓం సహనావవతు | సహ నౌ భునక్తు | సహ వీర్యం కరవావహై |
తేజస్వి నావధీతమస్తు | మా విద్విషావహై || ఓం శాంతి: శాంతి: శాంతి: ||

బుధవారం, ఏప్రిల్ 15, 2015

14.దక్షిణామూర్తి ఉపనిషత్

యన్మౌనవ్యాఖ్యయా మౌనిపటలం క్షణమాత్రత: |
మహామౌనపదం యాతి స హి మే పరమా గతి: ||

ఓం సహ నావవతు | సహ నౌ భునక్తు | సహ వీర్యం కరవావహై |
తేజస్వినావధీతమస్తు మా విద్విషావహై || ఓం శాంతి: శాంతి: శాంతి: ||

ఓం బ్రహ్మావర్తే మహాభాండీరవటమూలే మహాసత్రాయ సమేతా మహర్షయ: శౌనకాదయస్తే హ
సమిత్పాణయ: తత్త్వ జిజ్ఞాసవో మార్కండేయం చిర జీవినం ఉపసమేత్య పప్రచ్ఛుః కేన త్వం చిరం జీవసి కేన వానందమనుభవసీతి | పరమరహస్యశివ తత్త్వజ్ఞానేనేతి స హోవాచ | కిం
తత్ పరమ రహస్య శివతత్త్వజ్ఞానమ్ | తత్ర కో దేవ: | కే మంత్రా: | కో జప: | కా ముద్రా | కా
నిష్ఠా | కిం తత్ జ్ఞానసాధనమ్ | క: పరికర: | కో బలి: | క: కాల: | కిం తత్స్థానమితి | స
హోవాచ | యేన దక్షిణాముఖ: శివోఽపరోక్షీకృతో భవతి తత్ పరమ రహస్య శివ తత్త్వజ్ఞానమ్
| య: సర్వోపరమే కాలే సర్వానాత్మన్యుపసంహృత్య స్వాత్మానందసుఖే మోదతే ప్రకాశతే వా స
దేవ: | అత్రైతే మంత్ర రహస్య శ్లోకా భవంతి |

మేధా దక్షిణామూర్తి మంత్రస్య | బ్రహ్మా ఋషి: | గాయత్రీ ఛంద: |
దేవతా దక్షిణాస్య: | మంత్రేణాంగన్యాస: ||

ఓం ఆదౌ నమ ఉచ్చార్య తతో భగవతే పదం |
దక్షిణేతి పదం పశ్చాన్మూర్తయే పదముద్ధరేత్ || ౧ ||

అస్మచ్ఛబ్దం చతుర్థ్యంతం మేధాం ప్రజ్ఞాం పదం వదేత్ |
సముచ్చార్య తతో వాయుబీజం చ్ఛం చ తత: పఠేత్ |
అగ్నిజాయాం తతస్త్వేష చతుర్వింశాక్షరో మను: || ౨ ||

స్ఫటిక రజత వర్ణం మౌక్తికీం అక్షమాలాం అమృతకలశవిద్యాం జ్ఞానముద్రాం కరాగ్రే | దధతమురగకక్ష్యం చంద్రచూడం త్రినేత్రం
విధృత వివిధభూషం దక్షిణామూర్తిమీడే || ౩ ||

మంతేణ న్యాస: ||

ఆదౌ వేదాదిముచ్చార్య స్వరాద్యం సవిసర్గకం |
పంచార్ణం తత ఉద్ధృత్య అంతరం సవిసర్గకం |
అంతే సముద్ధరేత్తారం మనురేష నవాక్షర: || ౪ ||

ముద్రాం భద్రార్థదాత్రీం స పరశుహరిణం బాహుభిర్బాహుమేకం జాన్వాసక్తం దధానో భుజగబిలసమాబద్ధకక్ష్యో వటాధ: | ఆసీనశ్చంద్రఖండ ప్రతిఘటిత జటాక్షీరగౌర: త్రినేత్రో
దద్యాదాద్యః శుకాద్యైర్మునిభిరభివృతో భావశుద్ధిం భవో న: || ౫ ||

మంతేణ న్యాస: బ్రహ్మరిన్యాస: -

తారం బ్రూంనమ ఉచ్చార్య మాయాం వాగ్భవమేవ చ |
దక్షిణాపదముచ్చార్య తత: స్యాన్మూర్తయే పదమ్ || ౬ ||

జ్ఞానం దేహి పదం పశ్చాద్వహ్నిజాయాం తతో న్యసేత్ |
మనురష్టాదశార్ణోఽయం సర్వమంత్రేషు గోపిత: || ౭ ||

భస్మవ్యాపాండురంగః శశిశకలధరో జ్ఞానం రుద్రాక్షమాలా
వీణాపుస్తైర్విరాజత్కరకమలధరో యోగపట్టాభిరామ: |
వ్యాఖ్యాపీఠే నిషణ్ణో మునివరనికరై: సేవ్యమాన: ప్రసన్న:
సవ్యాల: కృత్తివాసాః సతతమవతు నో దక్షిణామూర్తిరీశ: || ౮ ||

తారం పరం రమాబీజం వదేత్సాంబశివాయ చ |
తుభ్యం చానలజాయాం మనుర్ద్వాదశవర్ణక: || ౯ ||

వీణాం కరై: పుస్తకం అక్షమాలాం బిభ్రాణమభ్రాభగలం వరాఢ్యం |
ఫణీంద్రకక్ష్యం మునిభి: శుకాద్యై: సేవ్యం వటాధ: కృతనీడమీడే || ౧౦ ||

విష్ణూ ఋషి: అనుష్టుప్ ఛంద: | దేవతా దక్షిణాస్య:
మంత్రేణ న్యాస: |
తారం నమో భగవతే తుభ్యం వటపదం తత: |
మూలేతి పదముచ్చార్య వాసినే పదముద్ధరేత్ || ౧౧ ||

ప్రజ్ఞామేధాపదం పశ్చాదాదిసిద్ధిం తతో వదేత్ |
దాయినే పదముచ్చార్య మాయినే నమ ఉద్ధరేత్ || ౧౨ ||

వాగీశాయ తత: పశ్చాన్మహాజ్ఞానపదం తత: |
వహ్నిజాయాం తతస్త్వేష ద్వాత్రింశద్వర్ణకో మను: |
 ఆనుష్టుభో మంత్రరాజ: సర్వమంత్రోత్తమోత్తమ: || ౧౩ ||

lనం ||

ముద్రా పుస్తక వహ్ని నాగవిల సద్బాహుం ప్రసన్నానం
ముక్తాహార విభూషణం శశికలా భాస్వత్ కిరీటోజ్జ్వలం |
అజ్ఞానాపహం ఆదిం ఆదిగిరాం అర్థం భవానీపతిం
న్యగ్రోధాంత నివాసినం పరగురుం ధ్యాయాం అభీష్టాప్తయే || ౧౪ ||

మౌనముద్రా ||

సోఽహమితి యావదాస్థితి: సనిష్ఠా భవతి |
తదభేదేన మంత్రామ్రేడనం జ్ఞానసాధనం |
చిత్తే తదేకతానతా పరికర: | అంగచేష్టార్పణం బలి: |
త్రీణి ధామాని కాల: | ద్వాదశాంతపదం స్థానమితి |
తే హ పున: శ్రద్దధానాస్తం ప్రత్యూచు: |
కథం వాఽస్యోదయ: | కిం స్వరూపం | కో వాఽస్యోపాసక ఇతి |
స హోవాచ |

వైరాగ్యతైలసంపూర్ణే భక్తివర్తి సమన్వితే |
ప్రబోధపూర్ణే తి జ్ఞప్తిదీపం విలోకయేత్ || ౧౫ ||

మోహాంధకారే ని:సారే ఉదేతి స్వయమేవ హి |
 వైరాగ్యమరణిం కృత్వా జ్ఞానం కృత్వోత్తరారణిం || ౧౬ ||

గాఢతామిస్రసంశాత్యై గూడమర్థం నివేదయేత్ |
 మోహభానుజసంక్రాంతం వివేకాఖ్యం మృకండుజం || ౧౭ ||

తత్త్వావిచారపాశేన బద్ధం ద్వైతభయాతురం |
 ఉజ్జీవయన్నిజానందే స్వస్వరూపేణ సంస్థిత: || ౧౮ ||

శేముషీ దక్షిణా ప్రోక్తా సా యస్యాభీక్షణే ముఖం |
దక్షిణాభిముఖ: ప్రోక్త: శివోఽసౌ బ్రహ్మవాదిభి: || ౧౯ ||

సర్వాదికాలే భగవాన్విరించి రూపాస్యైన సర్గసామర్థ్యమాప్య |
తుతోష చిత్తే వాంఛితార్థాశ్చ లబ్ధ్వా ధన్య: సోపాస్యోపాసకో భవతి ధాతా || ౨౦ ||

య ఇమాం పరమ రహస్య శివతత్త్వ విద్యామధీతే స సర్వపాపేభ్యో ముక్తో భవతి |
య ఏవం వేద స కైవల్యం అనుభవతి ఇతి: ఉపనిషత్ ||

ఓం సహ నావవతు | సహ నౌ భునక్తు | సహ వీర్యం కరవావహై |
తేజసవినావధీతమస్తు మా విద్విషావహై || ఓం శాంతి: శాంతి: శాంతి: ||

|| ఇతి దక్షిణామూర్తి ఉపనిషత్ సంపూర్ణం ||

సోమవారం, ఏప్రిల్ 13, 2015

13.ఆత్మబోధోపనిషత్

ఆత్మబోధోపనిషత్
 
శ్రీమన్ నారాయణాకారం అష్టాక్షర మహాశయం |
స్వమాత్రానుభవాత్ సిద్ధం ఆత్మబోధం హరి భజే ||
ఓం వాఙ్మే మనసీతి శాంతి: ||

ఓం ప్రత్యగానందం బ్రహ్మపురుషం ప్రణవస్వరూపం అకార ఉకార మకార ఇతి త్ర్యక్షరం
ప్రణవం తదేతదోమితి | యముక్త్వా ముచ్యతే యోగీ జన్మసంసార బంధనాత్ | ఓం నమో
నారాయణాయ శంఖ చక్ర గదాధరాయ తస్మాత్ ఓం నమో నారాయణేతి మంత్రోపాసకో వైకుంఠభవనం గమిష్యతి | అథ యదిదం బ్రహ్మపురం పుండరీకం తస్మాత్
తడితాభమాత్రం దీపవత్ ప్రకాశం ||

బ్రహ్మణ్యో దేవకీపుత్రో బ్రహ్మణ్యో మధుసూదన: |
బ్రహ్మణ్య: పుండరీకాక్షో బ్రహ్మణ్యో విష్ణురచ్యుత: ||


సర్వభూత: తమేకం నారాయణం కారణపురుషం కారణం పరం బ్రహ్మోం |

 శోక మోహవినిర్ముక్తో విష్ణుం ధ్యాయన్న సీదతి | ద్వైతాద్వతం అభయం భవతి |
 మృత్యో: సమృత్యుం ఆప్నోతి య ఇహ నానేవ పశ్యతి |
 హృత్పద్మ మధ్యే సర్వం యత్తత్ ప్రజ్ఞానే ప్రతిష్ఠితం |
 ప్రజ్ఞానేత్రో లోక: ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠా ప్రజ్ఞానం బ్రహ్మ |
 స ఏతేన ప్రజ్ఞేనాత్మనా అస్మాల్లోకాత్ ఉత్క్రమ్యాముష్మిన్ స్వర్గే లోకే సర్వాన్ కామాన్ ఆప్త్వాఽమృత:
సమభవదమృత: సమభవత్ |

 యత్ర జ్యోతిరజస్రం యస్మిన్ లోకే అభ్యర్హితం |
 తస్మిన్మాం దేహి స్వమానమృతే లోకే అక్షతే అచ్యుతే లోకే అక్షతే అమృత్త్వం చ గచ్ఛతి ఓం నమ: ||
౧ ||

ప్రగళిత నిజమాయోఽహం నిస్తులదృశిరూపవస్తు మాత్రోఽహం |

 అస్తమితాహంతోఽహం ప్రగళిత జగదీశ జీవభేదోఽహం || ౧ ||


ప్రత్యగభిన్న పరోఽహం విధ్వస్త అశేష విధి నిషేధోఽహం |
సముద్ అస్తాశ్రమితోఽహం ప్రవితత సుఖపూర్ణ సంవిదేవాహం || ౨ ||

సాక్ష్యహమనపేక్షోఽహం నిజమహిమ్ని సంస్థితోఽహం అచలోఽహం |
అజరోఽహం అవ్యయోహం పక్ష విపక్ష ఆది భేద విధురోఽహం || ౩ ||


అవబోధైక రసోఽహం మోక్షానందైక సింధురేవాహం |
సూక్ష్మోఽహం అక్షరోహం విగలిత గుణజాల కేవలాత్మాఽహం || ౪ ||


నిస్త్రైగుణ్య పదోఽహం కుక్షిస్థానేక లోకకలనోఽహం |
కూటస్థ చేతనోఽహం నిష్క్రియధామాహం అప్రతర్క్యోఽహం || ౫ ||


ఏకోఽహం అవికలోఽహం నిర్మల నిర్వాణమూర్తిరేవాహం |
నిరవయోఽహం అజోఽహం కేవల సన్మాత్ర సారభూతోఽహం || ౬ ||


నిరవధి నిజబోధోఽహం శుభతరభావోఽహం అప్రభేధ్యోఽహం |
విభురహం అనవద్యోఽహం నిరవధిని:సీమ తత్త్వమాత్రోఽహం || ౭ ||


వేద్యోఽహం అగమాస్తైరారాధ్యోఽహం సకలభువనహృద్యోఽహం |
పరమానందఘనోఽహం పరమానందైక భూమరూపోఽహం || ౮ ||


శుద్ధోఽహం అద్వయోఽహం సంతతభావోఽహం ఆదిశూన్యోఽహం |
శమితాంతత్రితయోఽహం బద్ధో ముక్తోఽహం అద్భుతాత్మాహం || ౯ ||


శుద్ధోఽహం ఆంతరోఽహం శాశ్వత విజ్ఞాన సమరసాత్మాహం |
శోధిత పరతత్త్వోఽహం బోధానందైక మూర్తిరేవ అహం || ౧౦ ||

వివేక యుక్తి బుద్ద్యాహం జానామ్యాత్మానం అద్వయం |
తథాపి బంధ మోక్షాది వ్యవ్హార: ప్రతీయతే || ౧౧ ||

నివృత్తోఽపి ప్రపంచో మే సత్యవద్భాతి సర్వదా |
సర్పాదౌ రజ్జుసత్తేవ బ్రహ్మసత్తేవ కేవలం |
ప్రపంచాధార రూపేణ వర్తతేఽతో జగన్న హి || ౧౨ ||

యథేక్షురస సంవ్యాప్తా శర్కరా వర్తతే తథా |
అద్వయ బ్రహ్మరూపేణ వ్యాప్తోఽహం వై జగత్ త్రయం || ౧౩ ||

బ్రహ్మాదికీట పర్యంతా: ప్రాణినో మయి కల్పితా: |
బుద్బుదాది వికారాంత: తరంగ సాగరే యథా || ౧౪ ||

తరంగస్థం ద్రవం సింధుర్న వాంఛతి యథా తథా |
విషయానంద వాంఛా మే మా భూదానంద రూపత: || ౧౫ ||

దారిద్ర్యాశా యథా నాస్తి సంపన్నస్య తథా మమ |
బ్రహ్మానందే నిమగ్నస్య విషయాశా న తద్భవేత్ || ౧౬ ||

విషం దృష్ట్వా అమృతం దృష్ట్వా విషం త్యజతి బుద్ధిమాన్ | 

ఆత్మానపి దృష్టవాహం అనాత్మానం త్యజామ్యహమ్ || ౧౭ ||

ఘటావభాసకో భానుర్ఘటనాశే న నశ్యతి |
దేహావభాసక: సాక్షీ దేహనాశే న నశ్యతి || ౧౮ ||

న మే బంధో న మే ముక్తిర్న మే శాస్త్రం న మే గురు: |
మాయామాత్ర వికాసత్వాన్ మాయాతీతో అహమద్వయ: || ౧౯ ||

ప్రాణాశ్చలంతు తద్ధర్మై: కామైర్వా హన్యతాం మన: |

 ఆనందబుద్ధి పూర్ణస్య మమ దు:ఖం కథం భవేత్ || ౨౦ ||

ఆత్మానమంజసా వేద్మి క్వాప్యజ్ఞానం పలాయితం |
కర్తృత్వం అద్య మే నష్టం కర్తవ్యం వాపి న క్వచిత్ || ౨౧ ||

బ్రాహ్మణ్యం కులగోత్రే చ నామ సౌందర్య జాతయ: |
స్థూలదేహగతా ఏతే స్థూలాత్ భిన్నస్య మే నహి || ౨౨ ||


క్షుత్పిపాసాంధ్యబాధిర్య కామక్రోధదయో అఖిలా: |
లింగదేహగతా ఏతే హ్యలింగస్యన సంతి హి || ౨౩ ||

జడత్వ ప్రియమోదత్వ ధర్మా: కారణదేహగా: |
న సంతి మమ నిత్యస్య నిర్వికార స్వరూపిణ: || ౨౪ ||

ఉలూకస్య యథా భాను: అంధకార: ప్రతీయతే |
స్వప్రకాశే పరానందే తమో మూఢస్య జాయతే || ౨౫ ||

చక్షుర్దృష్టి నిరోధే అభ్రై: సూర్యో నాస్తీతి మన్యతే |
తథాఽజ్ఞానావృతో దేహీ బ్రహ్మ నాస్తీతి మన్యతే || ౨౬ ||

యథామృతం విషాద్భిన్నం విషదోషైర్న లిప్యతే |
న స్పృశామి జడాద్భిన్నో జడదోషాన్ ప్రకాశత: || ౨౭ ||

స్వల్పాపి దీపకణికా బహులం నాశయేత్తమ: |
స్వల్పోఽపి బోధో నిబిడే బహులం నాశయేత్తమ: || ౨౮ ||

కాలత్రయే యథా సర్పో రజ్జౌ నాస్తి తథా మయి |

 అహంకారాది దేహాంతం జగనాస్త్యహం అద్వయ: || ౨౯ ||

చిద్రూపత్వాన్న మే జాడ్యం సత్యత్వానానృతం మమ |

 ఆనందత్వాన్న మే దు:ఖం అజ్ఞానాద్భాతి సత్యవత్ || ౩౦ ||

ఆత్మప్రబోధోపనిషత్ ఇదం ముహూర్తం ఉపాసిత్వా న స పునరావర్తతే న స పునరావర్తత ఇత్యుపనిషత్ ||

ఓం వాఙ్మే మనసీతి శాంతి: ||
ఇతి ఆత్మబోధోపనిషత్ సంపూర్ణా ||

శుక్రవారం, మార్చి 13, 2015

12.కఠోపనిషత్తు

|| కఠోపనిషత్తు ||
శాంతిపాఠం :
ఓం సహనావవతు ! సహనౌభువక్తు ! సహవీర్యం కరవావహై !
తేజస్వి నావధీతమస్తు మా విద్విషావహై !!
ఓం శాంతి: శాంతి: శాంతి:

కఠోపనిషత్తు ప్రథమవల్లి :
1. ఓం ఉశన్ హ వై వాజశ్రవస: సర్వవేదసం దదౌ !
తస్య హ నచికేతా నామ పుత్ర ఆస !!
స్వర్గ ఫలాలను కోరి వాజశ్రవసుడు ఒక యుగంలో తన ఆస్తినంతటిని దానం చేశాడు. అతనికి నచికేతుడనే పేరుగల ఒక పుత్రుడున్నాడు.

2. తం హ కుమారం సంతం దక్షిణాసు !
నీయమానాసు శ్రద్ధా వివేశసో మన్యత !!
బ్రాహ్మణులకు దక్షిణగా ఇవ్వటానికి కానుకలు తీసుకు వస్తూండగా పసివాడే ఐనా నచికేతులో ఒక విధమైనశ్రద్ధ ప్రవేశించింది.

3. పీతోదకా జగ్ధతృణా దుగ్ధదోహ నిరింద్రియా: !
ఆనందా నామతే లోకాస్తాన్ స గచ్ఛతి తా దదత్ !!
ముసలితనంలో ఈనే వయసు దాటిపోయి ఒక గడ్డి తినటానికీ, నీళ్లు తాగటానికీ కూడా శక్తి లేకుండా.. ఉన్నవీ పట్టిపోయి ఎందుకూ పనికిరానివీ ఐన ఈ ఆవులను దానం చేసేవాడు చేరుకునే లోకాలుబొత్తిగా ఆనందం లేనివి.

4. స హోవాచ పితరం తత కస్మై మాం దాస్యసీతి !
ద్వితీయం తృతీయం తం హోవాచ మృత్యవే త్వా దదామీతి !!
‘‘తండ్రీ.. నన్ను ఎవరికి ఇవ్వబోతున్నావు?’’ అని అతడు తండ్రిని రెండు మూడుసార్లు అడిగాడు. ఆ ప్రశ్నకి కోపం వచ్చిన తండ్రి ‘‘నిన్ను మృత్యు దేవతైన యముడికి ఇస్తాను’’ అని బదులు పలికాడు.

5. బహూనామేమి ప్రథమో బహూనామేమి మధ్యమ: !
కిం స్విద్ యమస్య కర్తవ్యం యన్మయా ద్వ కరిష్యతి !!
తండ్రి మాటలు విన్నాక నచికేతుడు తనలోతాను ఇలా అనుకున్నాడు.. చాలామంది శిష్యుల్లో నేను మొదటివాడను. మరికొందరిలో మధ్యముడను. (కానీ ఎన్నడూ నేను ఆఖరివాడుగా రాలేదు. అలాంటప్పుడు ఎందుకు మా తండ్రి నన్ను మృత్యువుకిస్తానన్నాడు) నన్ను యముడికి ఇవ్వటంలో ఆయన ఉద్దేశం ఏమిటి?

6. అనుపశ్య యథాపూర్వే ప్రతిపశ్య తథా పరే !
సస్యమివ మర్త్య: పచ్యతే సస్యమివా జాయతే పున: !!
ప్రాచీనులు ఎలా వర్తించారో జ్ఞాపకం తెచ్చుకో. అలాగే ఇప్పుడు ఇతరులు కూడా ఎలా నడుచుకుంటున్నారో గమనించు. మర్త్యులు ధాన్యంలాగానే పండి రాలిపోతారు. ధాన్యం లాగానే మళ్లీ పుట్టుకొస్తారు.

7. వైశ్వానర: ప్రవిశత్యతిథిర్ర్బాహ్మణో గృహాన్ !
తస్యైతాం శాంతిం కుర్వంతి హర వైవస్వతోదకమ్ !!
సత్యమహిమను గుర్తించినవాడై నచికేతుని తండ్రి చివరికి తన కుమారుని యముని వద్దకు పంపుతాడు. కానీ ఆ సమయంలో యముడు ఇంట్లో లేడు. ఆయన రాకకోసం ఎదురుచూస్తూ నచికేతుడు మూడురోజులు నిద్రాహారాలు లేకుండా ఎదురుచూస్తున్నాడు. యముడు తిరిగివచ్చాక ఆయన భార్యో అనుచరులో ఆయనతో ఇలా అన్నారు. ‘‘బ్రాహ్మణుడైన అతిథి అగ్నిలాగా ఇంట్లో ప్రవేశిస్తాడు. అతనిని సద్గృహస్థులు శాంతింపజేస్తారు. కాబట్టి వైవస్వతుడా నీళ్లు తీసుకురా’’.

8. ఆశాప్రతీక్షే సంగతం సూనృతాం
చేష్టాపూర్తే పుత్రపశూంశ్చ సర్వాన్ !
ఏతద్ వృజ్ క్తే పురుస్వాల్పమేధసో
యస్నానశ్నన్ వసతి బ్రాహ్మణోగృహే !!
బ్రాహ్మణుడు ఏ ఇంట్లో నిరాహారుడుగా వుంటాడో ఆ బుద్ధిహీనుడి ఆశలు మరియు ఆకాంక్షలు సత్సాంగత్య ఫలము సత్య మధురభాషణం వల్ల కలిగిన ఫలమూ సర్వపుణ్యకర్మల ఫలమూ పుత్రులూ పశుసంపదా అంతా కూడా నాశనమయిపోతుంది.

9. త్రిసోరాత్రీర్యద వాత్సీర్గృహే
మే నశ్నన్ బ్రహ్మన్నతిథిర్న మస్య: !
నమస్తే స్తు బ్రహ్మన్ స్వస్తిమే స్తు
తస్మాత్ ప్రతి త్రీన్ వరాన్ వృషీణ్య!!
నచికేతునితో యముడు అతనితో ఇలా అన్నాడు. ఓ బ్రాహ్మణుడా గౌరవింప తగిన నువ్వు అతిథివై నా ఇంట్లో నిరాహారిగా మూడురాత్రులు గడిపావు కాబట్టి వాటికి పరిహారంగా మూడు వరాలు కోరుకో. ఓ బ్రాహ్మణుడా నీకు నమస్కారం. నాకు శుభమగుగాక.

10. శాంతసంకల్ప: సుమనా యథాస్యాద్
వీతమన్యుర్గౌతమో మా భి మృత్యో !
త్వత్ర్పస్పష్టం మా భివదేత్ ప్రతీత:
ఏతత్ త్రయాణాం ప్రథమం వరం వృణే !!
నచికేతుడు ఇలా సమాధానం చెప్పాడు... ఓ మృత్యుదేవా నా తండ్రి ఐనా గౌతముడు నా గురించిన ఆత్రుత తీరినవాడై సంతోషం నిండిన మనస్సుతో నీచే తిరిగి పంపబడిన నన్ను గుర్తించి ఆదరించుగాక. మూడువరాల్లో మొదటిగా నేను కోరే వరం ఇదే.
11. యథాపురస్తాద్ భవితా ప్రతీత:
ఔద్దాలకి వారుణిర్మత్ర్పసృష్ట:
సుఖం రాత్రీ: శయితా వీతమన్యు:
త్వాం దదృశివాన్ మృత్యుముఖాత్ ప్రముక్తమ్ !!
యముడిలా అన్నాడు... నా ఆజ్ఞచేత ఔద్దాలకి ఐన నీ తండ్రి నిన్ను గుర్తిస్తాడు. నీతో పూర్వంలాగానే నీతో ప్రేమగా వుంటాడు. మృత్యుముఖం నుండి తప్పించుకున్న నిన్ను చూసి కోపంపోయి రాత్రులంతా సుఖంగా నిద్రించగలడు.

12. స్వర్గలోకే న భయం కించనాస్తి
న తత్ర త్వం న జరయా బిభేతి !
ఉభేతీర్త్వా శనాయాపిపాసే
శోకాతిగో మోదతే స్వర్గలోకే !!
(నచకేతుడిలా అన్నాడు)... స్వర్గలోకంలో ఎలాంటి భయము లేదు. మృత్యుదేవా ! నీవక్కడ లేవు. వృద్ధాప్యం వల్ల భయం లేదు. ఆకలిదప్పులను సకలదు:ఖాలను అతిక్రమించి మానవుడు స్వర్గలోకంలో సుఖంగా వున్నాడు.

13. స త్వమగ్నిం స్వర్గ్యమధ్యేషి మృత్యో
ప్రబ్రూహి తృంశ్రద్ధదానాయ మహ్యమ్ !
స్వర్గలోకా అమృతత్వం భజన్త
ఏతద్ ద్వితీయేన వృణేవరేణ !!
యమరాజా స్వర్గానికి తీసుకుపోయే ఆ యజ్ఞం నీకు తెలుసు. నేను శ్రద్ధావంతుడను (అందుచేత ఉపదేశానికి అర్హుడను.) నాకా యజ్ఞ విద్యను ఉపదేశించు. ఆ యజ్ఞంచేత స్వర్గకాములు అమరత్వం పొందుతారు. ఈ యజ్ఞరహస్యం నేను రెండవ వరంగా కోరుకుంటున్నాను.

14. ప్రతే బ్రవీమి తదుమే నీబోధ
స్వర్గ్యమగ్నిం నచికేత: ప్రజానన్ !
అనంతలో కాప్తి మథో ప్రతిష్టాం
విద్ధి త్వమేతం నిహితం గుహాయామ్ !!
దానికి యముడు ఇలా బదులు చెప్పాడు. నచికేతా స్వర్గానికి తీసుకుపోయే ఆ అగ్ని యజ్ఞం; నాకు బాగా తెలుసు. నీకు చెబుతాను నేర్చుకో. ఆ విద్య శాశ్వతస్వర్గాన్ని పొందడానికి సాధన మనీ సకల జగత్తుకూ ఆధారమనీ విద్వాంసుల హృదయంలో నివసిస్తుందనీ తెలుసుకో.

15. లోకాదిమగ్నం తమువాచ తస్మై
యా ఇష్టకా యావతీర్వా యథావా !
స చాపి తత్ ప్రత్యవదద్యథోక్త
మథాస్య మృత్యు: పునరేవాహ తుష్ట: !!
నచికేతునికి యముడు జగత్తుకు మూలమైన ఆ అగ్నిని వివరించాడు. కావలసిన ఇటుకలు ఎన్నో ఎటువంటివో హోమనిధి ఎలా నిర్వహించాలో అంతా వివరంగా చెప్పాడు. శ్రద్ధగా విన్న నచికేతుడు అంతా మళ్లీ తిరిగి యముడికి చెప్పాడు. దానికి ఎంతో సంతోషించి యముడు మళ్లీ ఇలా అన్నాడు.

16. తమబ్రవీత్ ప్రీయమాణో మహాత్మా
వరం తవేహాద్య దదామి భూయ: !
తవైవ వామ్నా భవితా యమగ్ని:
సృంకాం చేమామనేక రూపాం గృహాణ !!
సంప్రీతుడైన ఆ యముడు నచికేతునితో ఇంకా ఇలా అన్నాడు. నీకు మరో వరం కూడా ఇస్తున్నాను. ఇకమీద ఈ అగ్ని నీ పేరిటనే ప్రసిద్ధమవుతుంది. ఇదిగో ఎన్నో రంగులున్న ఈ మాలను స్వీకరించు.

17. త్రిణాచికేతస్త్రి భిరేత్య సంధిం
త్రికర్మకృత్ తరతి జన్మమృత్యూ !
బ్రహ్మ జజ్ఞం దేవమీడ్యం విదిత్వా
నిచాయ్యేమాం శాంతిమత్యంతమేతి !!
ఈ నాచికేత యజ్ఞాన్ని మూడుసార్లు చేసి ఉపదేశం కొరకు ముగ్గురిని ఆశ్రయించి మూడు రకాల విధులనూ నిర్వర్తించినవానికి చావు పుట్టుకలు వుండవు. బ్రహ్మము నుండి జన్మించినవాడూ దేదీప్యమానుడు సర్వజుడు ఐన అతణ్ణి, అగ్నిని గూర్చి తెలుసుకుని సాక్షాత్కరించుకుని పరమశాంతిని పొందుతాడు.

18. త్రిణాచికేతస్త్ర యమే తద్ విదిత్వా
య ఏవం విద్వాంశ్చినుతే నాచికేతమ్ !
స మృత్యుపాశావ్ పురత: ప్రణోద్య
శోకాతిగో మోదతే స్వర్గలోకే !!
నాచికేతయజ్ఞాన్ని మూడుసార్లు నిర్వర్తించిన ఆ ధీశాలి ఆ మూడింటినీ తెలుసుకుని నిర్వర్తిస్తాడు. అతడు శరీరపతనానికి ముందే మృత్యుపాశాలను ఛేదించి శోకాన్ని అతిక్రమించి స్వర్గలోకంలో సుఖం అనుభవిస్తాడు.

19. ఏషతే గ్నిర్నచికేత: స్వర్గ్యో
యమవృణీథా ద్వితీయేన వరేణ !
ఏతమగ్నిం తవైన ప్రవక్ష్యంతి జనాస
స్తృతీయం వరం నచికేతోవృణీష్వ !!
స్వర్గానికి తీసుకుపోయే ఈ నీ అగ్ని రెండవ వరంగా నువ్వు కోరుకున్న యజ్ఞం జనులచేత నీ పేరిటనే ఇక మీద పిలువబడుతుంది. నచికేతా ఇక నీ మూడవవరాన్నికోరుకో.

20. యేయం ప్రేతే విచికిత్సా మనుష్యే
స్తీత్యేకే నాయమస్తీతి చైకే!
ఏతద్ విద్యామనుశిష్టస్త్వయాహం
వరాణామేష వరస్త్నతీయ: !
(నచికేతుడిలా అన్నాడు) మానవుడు మరణించాక వచ్చే సందేహమిది. చనిపోయిన వ్యక్తి వున్నాడని కొందరంటారు. మరికొందరు లేదంటారు. నువ్వు నేర్పితే దీని గురించి తెలుసుకోవాలని నా కోరిక. నా వరాలలో ఇదే మూడవ వరం.
21. దేవైరత్రాపి విచికిత్సతం పురా
నహి సు విజ్ఞేయమణురేష ధర్మ: !
అన్యం వరం నచికేతో వృణీష్య
మా మోపరోత్సీరతి మా సృజైనమ్ !!
(యముడు ఇలా అన్నాడు) : ఈ విషయంలో దేవతలకు కూడా మునుపు సందేహం వచ్చింది. ఇది చాలా సూక్ష్మమైన విషయం. అర్థం చేసుకోవడం ఎంతో కష్టం. అందుచేత ఓ నచికేతా మరొక వరం ఏదైనా కోరుకో.ఈ వరం మాత్రం నన్ను అర్థించకు. ఈ మాటనుండి నన్ను వదిలిపెట్టు.

22. దేవైరత్రాపి విచికిత్సితం కిల
త్వం చ మృత్యో యన్న సుజ్ఞేయమాత్థ !
వక్తా చాస్య త్వాదృగన్యో న లభ్యో
నాన్యో వరస్తుల్య ఏతస్య కశ్చిత్ !!
(నచికేతుడు ఇలా అన్నాడు) ఈ విషయంలో మరి దేవతలకు కూడా సందేహం వచ్చింది కదా! దానికితోడు ఈ విషయం సులభంగా అర్థమయ్యేది కాదని నువ్వుకూడా చెపుతున్నావు. ఈ విషయాన్ని వివరించడానికి నీతో సమానుడైన ఆచార్యుడు ఎక్కడా లభ్యంకాడు. అందుచేత ఈ వరంతో సమానమైన వరం మరేదీ లేదనే నేను అనుకుంటున్నాను.

23. బహూన్ పశూన్ హస్తిహిరణ్యమశ్వాన్ !
భూమేర్మహదాయతనం వృనీష్య
స్వయం చ జీవ శరదో యావదిచ్ఛసి!!
(యముడిలా అన్నాడు) నూరేళ్లు జీవించే కొడుకులనూ, మనుములనూ కోరుకో. పశువుల మందలనూ, ఏనుగులూ, గుర్రాలనూ, బంగారాన్నీ ఎంతైనా కోరుకో. భూమిమీద సువిశాల సామ్రాజ్యాన్ని వరించు. నువ్వు కూడా నీకిష్టమైనంత కాలం జీవించు.

24. ఏతతత్తుల్యం యది మన్యసే వరం
వృణీష్య విత్తం చిరజీవికాం చ !
మహాభూమౌ నచికేతస్త్వమేధి
కామానాం త్వా కామభాజం కరోమి!
దీనితో సమానమైన వరమేదైనా నీకు తోస్తే అదే కోరుకో. ధనమూ, దీర్ఘజీవనమూ కూడా కోరుకో. ఓ నచికేతా సువిశాల సామ్రాజ్యానికి నువ్వు చక్రవర్తిగా వుండు. నీకు కలిగే కోరికలన్నీ నెరవేరేలాగా నేను వరమిస్తాను.

25. యేయే కామా దుర్లభా మర్త్యలోకే
సర్వాన్ కామాన్ ఛందత: ప్రార్థయస్వ !
ఇమారామా: సరధా: సతూర్యా
న హీదృశా లాంభనీయా మనుష్వై: !!
ఆభిర్మ త్ర్ప త్తాభి: పరిచారయస్వ
నచికేతో మరణం మా నుప్రాక్షీ: !!
మానవ లోకంలో ఏఏ కోరికలు దుర్లభాలో వాటన్నిటినీ నీ ఇష్టప్రకారం అడుగు. సంగీత వాద్యాలతో విహార రథాలతో వున్న ఈ అపురూప సుందరులైన కన్యలు మానవులకు లభ్యం కాదు. వారందరినీ నేను నీకు ప్రసాదిస్తాను. వారి సేవలను పొందు. కానీ మరణాన్ని గురించి మాత్రం నన్ను అడుగవద్దు.

26. శ్వోభావా మర్త్యస్య యదంతకైతత్
సర్వేంద్రియాణాం జరయంతి తేజ: !
అపి సర్వం జీవితమల్పమేవ
తవైన వాహాస్తవ నృత్యగీతే !!
(నచికేతుడిలా అన్నాడు) ఓ యమరాజా నువ్వు చెప్పే ఇవన్నీ కూడా క్షణికాలే మానవుడి ఇంద్రియాల శక్తిని నశింపజేసేవే. ఎంత పొడిగించినా మానవుడి జీవితం అల్పమే. అందుచేత నీ గుర్రాలు, ఏనుగులు, ఆటపాటలు నువ్వే ఉంచుకో.

27. న విత్తేన తర్పణీయో మనుష్యో
లప్స్యామహే విత్తమ్రదాక్ష్మ చేత్త్వా !
జీవిష్యామో యావదీశిష్యసి త్వం
వరస్తు మే వరణీయ: స ఏవ !!
మానవుడేనాటికీ ధనంతో తృప్తిపడడు. అంతేగాక నిన్ను దర్శించాక మాకు ఎలాగూ సంపద లభిస్తుంది. నువ్వు విధించినంత కాలము ఎలాగూ జీవిస్తాం. కానీ మరణానంతరం వుండే అమోఘమైన జీవితం గురించిన జ్ఞానం నేను కోరే వరం.

28. అజీర్యతా మమృతానాముపేత్య
జీర్యన్ మర్త్య: క్వధ: స్థ: ప్రజానన్ !
అభిధ్యాయన్ వర్ణరతిప్రమోదా
నతిదీర్ఘే జీవితే కో రమేత !!
అక్షయులూ, అమరులూ ఐన వారివద్దకు చేరుకుని వారివద్ద నుండి పొందగలిగే శ్రేష్ఠతమమైన వరాలను తెలిసికూడా ఆటపాటల ఆనందాన్ని పరిశీలించిన ఏ మర్త్యుడు వాటిలో దీర్ఘకాలం ఆనందించాలని ఇష్టపడతాడు?

29. యస్మిన్నిదం విచికిత్సంతి మృత్యో
యత్ సాంపరాయే మహతి బ్రూహి నస్తత్ !
యో యంవరో గూఢమనుప్రవిష్టో
నాన్యం తస్మాన్నచికేతా వృణీతే !!
ఓ యమరాజా మరణానంతరం వుండే ఆ పరమ జీవితాన్ని గురించి చెప్పు. దాన్ని గురించి అందరికి సందేహం గ్రహించనలవి కాని ఈ విషయం తప్ప నచికేతుడు మరొక వరం కోరడు.
ద్వితీయ వల్లి ;
1. అన్యచ్ర్చేయో న్యదుతైవ ప్రేయ
స్తే ఉభే నానార్థే పురుషం సినీత: !
తయో: శ్రేయ: ఆదదానస్యసాధు
భవతి హీయతే ర్థాద్య ఉప్రేయోవృణీతే !!
శుభకరమైన శ్రేయస్సు ఒకటి పూర్తిగా తద్భిన్నమైన ప్రాపంచిన సుఖం మరొకటి. విభిన్న గమ్యాలకు తీసుకుపోయే ఈ రెండూ పురుషుని బంధించేవే. శ్రేయస్సును ఎన్నుకుని అనుసరించేవాడు గమ్యం నుండి పతనం చెందుతాడు.

2. శ్రేయశ్చ ప్రేయశ్చ మనుష్యమేత
తౌ సంపరీత్య వివినక్తి ధీర: !
శ్రేయో హి ధీరో భి ప్రేయసో వృణీతే
ప్రేయో మందోయోగక్షేమాత్ వృణీతే !!
శ్రేయస్కరమైనదీ, సుఖకరమైందీ, ఈరెండూ మానవునికి సమీపిస్తాయి. బుద్ధిమంతుడు రెండింటినీ చక్కగా పరిశీలించి విచారిస్తాడు. సుఖకరమైన దానికంటే.. శ్రేయస్కరమైనదే మేలని ఎన్నుకుంటాడు. కానీ బుద్ధిహీనులు లోభంచేతా, ఆసక్తిచేతా సుఖకరమైన దాన్నే కోరుకుంటాడు.

3. స త్వం ప్రియాన్ ప్రియరూపాంశ్చ కామా
నభిధ్యాయన్ నచికేతో త్య స్రాక్షీ: !
నైతాం సృకాం విత్తమయీ మవాప్తో
యస్యాం మజ్జన్తి బహవో మనుష్యా: !!
నచికేతా! నువ్వు ప్రేమాస్పదమైన విషయాలనూ ప్రియంగా కనిపించే ప్రాపంచిక విషయాలనూ చక్కగా పరిశీలించి వాటన్నింటినీ పరిత్యజించావు. ఎందరో మానవులు మునిగి నశించే ప్రేయోమార్గంలో (సుఖభోగమార్గం) నువ్వు ప్రవేశించలేదు.

4. దూరమేతే విపరీతే విఘాచీ
అవిద్యా యా చ విద్యేతి జ్ఞాతా!
విద్యాభీప్సినం నచికేతసం మన్యే
నత్వాకామా బహవో లోలుపన్త !!
అజ్ఞానమూ, జ్ఞానమూ అనే ఈ రెండూ విభిన్న గమ్యాలకు తీసుకుపోయేవి. అపారమైన అంతరం కలిగినవి. నచికేతుడు జ్ఞానాన్నే అన్వేషిస్తాడని నేను భావిస్తాను. ఎందుకంటే ఎన్ని విషయభోగాల ప్రలోభాలైనా నిన్ను చలింపచేయలేకపోయాయి.

5. అవిద్యాయామంతరే వర్తమానా:
స్వయం ధీరా: పండితం మన్యమానా: !
దంద్రమ్యమాణా: పరియన్తి మూఢా:
అంధేనైవ నీయమానా యథాంధా: !!
గాఢమైన అజ్ఞానంలో కూరుకుపోయిన మూర్ఖులు.. తామే ప్రజ్ఞావంతులూ, గొప్ప విద్వాంసులూ అనుకుంటూ.. గుడ్డివాళ్లచేత నడిపించబడే గ్రుడ్డివాళ్లలాగా తూలుతూ, తడబడుతూ సుడులు తిరుగుతూ వుంటారు.

6. న సాంపరాయా: ప్రతిభాతి బాలం
ప్రమాద్యంతం విత్తమోహేన మూఢమ్!
అయం లోకో నాస్తి పర ఇతి మానీ
పున: పునర్వశమాపద్యతే మే!!
జాగ్రత్తలేని బాలుడికి ధనమదంతో, మతిపోయిన వారికీ శ్రేయోమార్గం ఎప్పటికీ కనిపించదు. ‘‘ఉన్నది ఈ లోకమే.. మరో లోకం లేనే లేదు’’ అనుకునేవాడు మళ్లీమళ్లీ నా చేతిలో పడుతూ వుంటాడు.

7. శ్రవణాయాపి బహుభిర్యో న లభ్య:
శ్రణ్వంతో పి బహవో యం న విద్యు:!
ఆశ్చర్యోవక్తా కుశలో స్య లబ్ధా
శ్చర్యో జ్ఞాతా కుశలానుశిష్ట:!!
దానిగురించి వినడం కూడా ఎంతోమందికి సాధ్యపడదు. దాని గురించి విన్నవారుకూడా ఎందరో దాన్ని గ్రహించలేరు. దానిని ఉపదేశించే ఆచార్యుడు, అద్భుతమైనవాడు శిష్యుడు కూడా, అలాగే అద్భుతమైన బుద్ధి తీక్షణత గలవాడు. సమర్థుడైన ఆచార్యుడు ఉపదేశించగా దాన్ని గ్రహించగలిగే శిష్యుడు నిజంగా అద్భుతమైనవాడు కదా!

8. న నరేణావరేణ ప్రోక్త ఏష
సువిజ్ఞేయో బహుధా చింత్యమాన:!
అనన్యప్రోక్తే గతిరత్ర నాస్త్య
ణీయాన్ హ్యతర్క్య మణుప్రమాణాత్ !!
అసమర్థుడైన పురుషుడు బోధించితే ఈ ఆత్మ ఏనాటికీ సవ్యంగా గ్రహించబడదు. ఎన్ని విధాలుగా ఆలోచించినా సరే. మరొకరు బోధించితే తప్ప.. దానికి వేరే దారి లేదు. సూక్ష్మ తమమైన దానికంటే అది సూక్ష్మతరమైంది. తర్కానికి లొంగనిది.

9. నైషా తర్కేణ మతిరాపనేయా
ప్రోక్తాన్యేనైవ సుజ్ఞానాయ ప్రేష్ఠ!
యాం త్వమాప: సత్యధృతిర్బతాసి
త్వాదృఙ్ నో భూయాన్నచికేత: ప్రష్టా !!
నువ్వు పొందిన ఈ జ్ఞానం కేవలం తర్కమూ, చర్చల వల్ల లభించేది కాదు. ప్రియతమా, సమర్థవంత ఆచార్యుడు బోధించితేనే అర్థం అవుతుంది. నువ్వు అవశ్యం సత్యనిష్ఠ కలవాడివి. మీకు నీవంటి శిష్యులు లభిస్తారు గాక.

10. జానామ్యహం శేవధిరిత్యనిత్యం
న హ్యధ్రువై: ప్రాప్యతే హి ధ్రువం తత్ !
తతో మయా నాచికేతశ్చితో గ్ని
రనిత్యై ర్ర్దవ్యై: ప్రాప్తివానస్మి నిత్యమ్ !!
శాశ్వత వస్తువు అశాశ్వత వస్తువులచేత ఎన్నటికీ పొందబడదు కనుక.. ఈ సంపదలన్నీ అనిత్యాలని నాకు తెలుసు. అయినా ఈ అనిత్య వస్తువులతో నేను నాచికేతాగ్నిని నిర్వర్తించాను. తరువాత శాశ్వత వస్తువును పొందాను.

11. కామస్యాప్తిం జగత: ప్రతిష్ఠాం
క్రతోరనంత్య మభయస్య పారమ్!
స్తోమ మహదురుగాయం ప్రతిష్ఠాం దృష్ట్యా
ధృత్యా ధీరో నచికేతో త్య స్రాక్షీ: !!
సకలవాంఛల సంపూర్ణ పరిపూర్తినీ అన్ని యజ్ఞాదికర్మల శాశ్వత ఫలాన్ని అభయత్వపు అవ్వలిదరినీ ఆరాధ్యతమమూ, ఘనమూ వున్నతమైన స్థినీ జీవితాధారాన్నీ దీనినంతటినీ చూసికూడా ఓ నచికేతా ధీమంతుడవైన నువ్వు దృఢనిశ్చయంతో తిరస్కరించావు.

12. తం దుర్దర్శం గూఢమనుప్రవిష్టం
గుహాహితం గహ్వరేష్ఠం పురాణమ్!
అధ్యాత్మయోగాధిగమేన దేవం
మత్వా ధీరో హర్షవోకౌ జహాతి!!
ఈ శరీరంలోనే వున్నదీ, హృత్పద్మంలో ఆసీనమై వున్నదీ, సనాతనమూ అతి సూక్ష్మమూ అంతర్లీనం, జ్యోతిర్మయం అయిన ఆ ఆత్మను ధ్యానం ద్వారా సాక్షాత్కరించుకుని ధీశాలి సుఖదు:ఖాలకు అతీతుడవుతాడు.
13. ఏతచ్ర్చుత్వా సంపరిగృహ్యమర్త్య:
ప్రవృహ్య ధర్మ్యమణుమేతమాప్య
స మోదతే మోదనీయం హి లబ్ధ్వా
వివృతం సద్మ నచికేతనం మన్యే!!
ధర్మానికి ప్రాణమైన ఆ సూక్ష్యతత్త్వాన్ని విని.. తగిన విధంగా ఆలోచించి చక్కగా గ్రహించిన మానవుడు దానిని పొందుతాడు. ఆనందించదగిన దానిని పొందడంచేత ఆనందపరవశుడవుతాడు. నచికేతునికి ఇది తెరిచిన ఇల్లే అని నేను భావిస్తున్నాను.

14. అన్యత్ర ధర్మాదన్యత్రాధర్మా
దన్యత్రాస్మాత్ కృతాకృతాత్!
అన్యత్ర భూతా చ్చ భవ్యాచ్చ
యత్తత్పశ్యసి తద్వద!
నచికేతుడు ఇలా అంటాడు... ధర్మాధర్మాలకూ, కార్యకారణాలకూ, భూత భవిష్యత్తులకూ కూడా భిన్నంగా నువ్వు దేని సాక్షాత్కరించుకున్నావో దాన్ని దయచేసి నాకు ఉపదేశించు.

15. సర్వే వేదా యత్పదమామనంతి
తపాంసి సర్వాణి చ యద్వదంతి!
యదిచ్ఛంతో బ్రహ్మచర్యం చరంతి
తత్తేపదం సంగ్రహేణ బ్రవీమ్యోమిత్యేతత్!!
అన్ని వేదాలూ ఘోషించే గమ్యమూ, అన్ని తపస్సులూ ఉద్ఘాటించే గమ్యమూ అయినా.. దేన్నికోరి సాధువులు బ్రహ్మచర్య జీవితం గడుపుతారో దాన్ని సంగ్రహంగా చెపుతున్నాను విను. అదే ఓంకారం.

16. ఏతద్ధ్యే వాక్షరం బ్రహ్మఏతద్ధ్యే వాక్షరం పరమ్!
ఏతద్ధ్యే వాక్షరం జ్ఞాత్వా యో యదిచ్ఛతి తస్య తత్!!
ఈ అక్షరమే బ్రహ్మం. ఈ అక్షరమే సర్వోత్తమం కూడా. ఈ అక్షరాన్ని తెలుసుకున్నవారికి ఏది కోరితే అది సిద్ధిస్తుంది.

17. ఏతదాలంబనం శ్రేష్ఠమేతదాలంబనం పరమ్!
ఏతదాలంబనం జ్ఞాత్వా బ్రహ్మలోకే మహీయతే!!
ఈ ఆలంబనమే ఉత్తమమైంది. ఈ ఆలంబనమే సర్వత్కృష్టమైంది. దీని ఆలంబనాన్ని తెలుసుకుని బ్రహ్మలోకంలో పూజింపబడతాడు.

18. నజాయతే మ్రియతే వా విపశ్చి
న్నాయం కుతశ్చిన్న బభూవ కశ్చిత్!
అజో నిత్య: శాశ్వతో యం పురాణో
న హన్యతే హన్యమానే శరీరే!!
జ్ఞాత అయిన ఆత్మ పుట్టదు. అది చావదు కూడా. దేని నుంచి గానీ అది పరిణమించదు. దానినుండి కూడా ఏదీ పరిణామం పొందదు. శరీరం నశిస్తూ వున్నప్పుడు కూడా జన్మరహితమూ, అనశ్వరమూ, శాశ్వతమూ, సనాతనమూ అయిన ఈ ఆత్మకు నాశనమనేది లేదు.

19. హంతా చేన్మన్యతే హంతుం హతశ్చేన్మన్యతే హతమ్!
ఉభౌ తౌ న విజానీతో నాయం హంతి న హన్యతే!!
చంపేవాడు తాను చంపుతున్నానని. చంపబడినవాడు తాను చంపబడ్డానని భావిస్తే.. ఆ ఇరువురికీ ఆ ఆత్మ గురించి సరిగ్గా తెలియదు. నిజానికి అది చంపదు, చంపబడదు.

20. అణోరణీయాన్ మహతో మహీయా
నాత్మా స్య జంతోర్నిహితోగుహామాయ్!
తమక్రతు: పశ్యతి వీతశోకో
ధాతుప్రసాదాన్మ హిమానమాత్మన: !!
సూక్ష్మాతి సూక్ష్మమైన అణువుకంటే చిన్నదీ అయిన బ్రహ్మాండం కన్నా ఘనమైంది ఐన ఆత్మ ప్రాణుల హృదయాలలోనే వుంది. కామనారహితుడు, శోకరహితుడై ఇంద్రియాల మనస్సు పవిత్రత ద్వారా ఆత్మ మహిమను సాక్షాత్కరించుకుంటాడు.

21. ఆసీనో దూరం వ్రజతి శయానోయాతి సర్వత: !
కస్తం మదామదం దేవం మదన్యో జ్ఞాతుమర్హతి!!
కదలకుండా కూర్చునే వున్నా.. అతడు ఎంతోదూరం ప్రయాణిస్తాడు. పడుకునే వున్నా అతడు సకల ప్రదేశాలకూ పోతాడు. ఆనందమయుడూ, ఆనందరహితుడూ ఐన ఆ జ్యోతిర్మయుని నేను తప్ప ఎవరు తెలుసుకునే సమర్థుడై వున్నాడు.

22. అశరీరం శరీరేష్వన వస్థేష్వ వస్థితమ్!
మహాంతం విభుమాత్మానం మత్వా ధీరో న శోచతి!!
శరీర రహితమూ, సర్వవ్యాపీ అయిన పరమాత్మను అస్థిరాలైన అన్ని శరీరాలనూ వున్న దానిని తెలుసుకుని ప్రజ్ఞావంతుడు శోకింపడు.

23. నాయమాత్మా ప్రవచనేన లభ్యో
న మేధయా న బహూనా శ్రుతేన!
యమేవైష వృణుతే తేన లభ్య
స్తస్యైష ఆత్మా వివృణుతే తనూం స్వామ్!!
వేదాధ్యయన చేతగానీ, బుద్ధి కుశలచతగానీ, అపారమైన పాండిత్యవల్లగానీ ఈ ఆత్మ పొందబడదు. అది ఎవరిని వరిస్తుందో.. ఎవరిని ఎన్నుకుంటుందో అతనిచేతే ఆత్మ పొందబడుతుంది. ఇది అంటే అతని ఆత్మే తన నిజస్వరూపాన్ని వెల్లడిస్తుంది.

24. నా విరతో దుశ్చరితాన్నాశాంతో నా సమాహిత:!
నాశాంతామానసో వా పి ప్రజ్ఞానేనైన మాప్నుయాత్!!
చెడు నడతలనుండి విరమించనవారూ, ఇంద్రియ లౌల్యాన్ని నిగ్రహించుకోలేనివారూ, ధ్యానపరులు కానివారూ, ప్రశాంతి చెందిన మనస్సులేనివారు జ్ఞానం చేత కూడా దీనిని పొందగలరు.

25. యస్య బ్రహ్మ చ క్షత్రం చ ఉభే; భవతి ఓదన:!
మృత్యుర్యస్యోపసేచనం క ఇత్థా వేద యత్ర స:!!
లేకపోతే.. బ్రాహ్మణ, క్షత్రియులు ఎవరికి ఆహారమో, మృత్యువు ఎవరికి నంజుకునే పచ్చడో ఆ ఆత్మ ఎక్కడ వున్నదో ఎవరికి ఇలా తెలుసు.
తృతీయవల్లి ;
1. ఋతం పిబంతౌ సుకృతస్య లోకే
గుహాం ప్రవిష్టౌ పరమే పరార్థే!
ఛాయాతపౌ బ్రహ్మవిదో వదంతి
పంచాగ్నయో యే చ త్రిణాచికేతా:!!
తమ పుణ్య కర్మఫలాన్ని అనుభవిస్తూ, పరమమైన హృదాకాశంలోని బుద్ధియందు ప్రవేశించినవారు ఈ లోకంలో ఇరువురున్నారు. బ్రహ్మవిదులు వానిని వెలుగునీడలని అంటారు. నాచికేత యజ్ఞాన్ని మూడుసార్లు చేసిన గృహస్థులు కూడా అలాగే అంటారు.

2. య: సేతురీజానానామక్షరం బ్రహ్మయత్ పరమ్!
అభయం తితీర్షతాం పారం నాచికేతం శకేమహి!!
3. ఆత్మానం రథినం విద్ధి శరీరం రథమేవ తు!
బుద్ధింతు సారథిం విద్ధిం మన: ప్రగ్రహమేవ చ!!
ఆత్మ దాన్ని అధిరోహించిన యజమాని అని తెలుసుకో. అలాగే శరీరం రథము బుద్ధే సారథి మనస్సే కళ్లెమూ అని గ్రహించు.

4. ఇంద్రియాణి హయానా
హుర్విషయాంస్తేషు గోచరాన్!
ఆత్మేంద్రియ మనోయుక్తం
భోక్తేత్యాహుర్మనీషిణ: !!
ఇంద్రియాలే గుర్రాలూ.. ఇంద్రియ విషయాలే అవి పరుగుతీసే మార్గాలూ అని అంటారు. శరీరమూ, ఇంద్రియాలూ, మనస్సులతో కూడివున్న ఆత్మనే ప్రాజ్ఞులు భోక్తగా చెపుతారు.

5. యస్త్వ విజ్ఞానవాన్ భవత్య యుక్తేన మనసా సదా!
తస్యేంద్రియాణ్యవశ్యాని దుష్టాశ్వా ఇవ సారథే: !!
మనస్సును విచ్చలవిడిగా వదిలేసి సరైన జ్ఞానం లేకుండా ఎవరైనా, ఎల్లప్పుడూ సంచరిస్తే.. అలాంటివాని ఇంద్రియాలు దోషం వున్న గుర్రాలు సారథి అదుపుతప్పి పోయినట్లే వశం తప్పిపోతాయి.

6. యస్తు విజ్ఞానవాన్ భవతి యుక్తేన మనసా సదా!
తస్యేంద్రియాణి వశ్యాని సదశ్వా ఇవ సారథే: !!
అయితే ఎల్లప్పుడూ మనస్సును అదుపులో వుంచుకుని సరైన జ్ఞానం కలిగి ప్రవర్తించే వాని ఇంద్రియాలు సారథి గుర్రాల్లో వశంలో వుంటాయి.

7. యస్త్వ విజ్ఞానవాన్ భవత్య మనస్క: సదా శుచి:!
న స తత్ పదమాప్నోతి సంసారం చాధిగచ్ఛతి!!
సరైన జ్ఞానంలేక చెదిరిపోయిన మనస్సుతో ఎల్లప్పుడూ అశుచిగా వుండేవాడు ఆ గమ్యాన్ని పరమ పదాన్ని ఎన్నటికీ పొందలేడు. అంతేగాక జననమరణ చక్రరూపమైన సంసారంలో పడిపోతాడు.

8. యస్తు విజ్ఞానవాన్ భవతి సమనస్క: సదా శుచి:!
స తు తత్ పదమాప్నోతి యస్మాద్ భూయో న జాయతే!!
కానీ ఎవడైతే విజ్ఞానవంతుడో, వశం చేసుకున్న మనస్సు గలవాడో, సదా పరిశుద్ధుడో అతడు పునర్జన్మలేని ఆ పరమపదాన్ని చేరుకుంటాడు.

9. విజ్ఞాన సారథిర్యస్తు మన: ప్రగ్రహవాన్ నర: !
సో ధ్వన: పారమాప్నోతి తద్ విష్ణో: పరమం పదమ్!!
బుద్ధే సారథిగా గలవాడు, మనస్సే చాకచక్యంతో పట్టుకోబడిన కళ్లెమైనవాడు అయిన  మానవుడు ప్రయాణపు గమ్యమైన విష్ణువు పరమపదాన్ని చేరుకుంటాడు.

10. ఇంద్రియేభ్య: పరా హ్యర్థా అర్థేభ్యశ్చ పరం మన:!
మనసస్తు పరా బుద్ధిర్బుద్ధేరాత్మా మహాన్ పర: !!
11. మహత: పరమవ్యక్తమవ్యక్తాత్ పురుష: పర: !
పురుషాన్న పరం కించిత్ సా కాష్ఠా సా పరా గతి: !!
ఇంద్రియాలకంటే వాటి విషయాలు శ్రేష్ఠమైనవి. విషయాల కంటే మనస్సు గొప్పది. మనస్సుకంటే బుద్ధి ప్రశస్తమైంది. బుద్ధి కంటే ప్రశస్తమైంది మహత్తు. అవ్యక్తం మహత్తుకంటే ఉత్కృష్టమైంది. అ అవ్యక్తాని కంటే కూడా పరమోత్కృష్టమైంది పురుషుడు. ఆ పురుషుని మించినది మరేదీ లేదు. అదే చరమసీమ. అదే పరమగమ్యం.

12. ఏషసర్వేషు భూతేషు
గూఢో త్మా న ప్రకాశతే!
దృశ్యతే త్వగ్ర్యయా బుద్ధ్యా
సూక్ష్మయా సూక్ష్మదర్శిభి: !!
అన్ని జీవులలోనూ గూఢంగా వున్న ఈ ఆత్మ అందరికీ ప్రకటితం కాదు. సూక్ష్మదర్శులైన ఋషులు మాత్రమే తీక్షణమైన ఏకాగ్రమైన తమ బుద్ధిద్వారా ఆ ఆత్మను షాక్షాత్కరించుకోగలరు.

13. యచ్చేద్ వాఙ్ మనసీ
ప్రాజ్ఞస్తద్యచ్చేద్ జ్ఞాన ఆత్మని!
జ్ఞానమాత్మాని మహతి నియచ్ఛేత్
తద్యచ్ఛేచ్ఛాంత ఆత్మని!!
ప్రాజ్ఞుడు వాక్కును మనస్సులోనూ, మనస్సును బుద్ధియందు, ఆ బుద్ధుని హిరణ్యగర్భునిలోనూ, ఆ హిరణ్యగర్భుని కూడా తుదకు పరమశాంతి అనే పరమాత్మయందూ క్రమంగా లయింపచేయాలి.

14. ఉత్తిష్ఠత జాగ్రత
ప్రాప్య వరాన్ నిబోధత !
క్షురస్యధారా నిశితా దురత్యయా
దుర్గం పథస్తత్ కవయో వదంతి !!
లేవండి! మేలుకోండి! శ్రేష్ఠమైన ఆచార్యులను ఆశ్రయించి ఆ ఆత్మను సాక్షాత్కరించుకోండి. ఆ మార్గం కత్తి మొనలా తీక్షమైంది. దానిని అనుసరించి పోవడం ఎంతో ప్రయాసతో కూడిందని, అనుసరించడం ఎంతో కష్టమని విజ్ఞులు చెపుతారు.

15. అశబ్ద మస్పర్శ మరూపమవ్యయం
తథా రసం నిత్యమగంధ వచ్చయత్!
అనాద్యనంతం మహత: పరం ధ్రువం
నిచాయ్య తన్మృత్యు ముఖాత్ ప్రముచ్యతే!!
శబ్దస్పర్శ రూపరసగంధాలు లేనిదీ, నాశరహితమైనదీ, శాశ్వతమూ, ఆదీ అంతూ లేనిదీ మహత్తుకు అతీతమైనదీ, ధృవమైనదీ అయిన ఆత్మను సాక్షాత్కరించుకుని మృత్యువునుండి మానవుడు విముక్తి పొందుతాడు.

16. నాచికేత ముపాఖ్యానం
మృత్యుప్రోక్తం సనాతనమ్!
ఉక్త్వా శ్రుత్వా చ మేధావీ
బ్రహ్మలోకే మహీయతే!!
యమరాజు చెప్పిన ఈ నాచికేతోపాఖ్యానాన్ని, సనాతనమైన దాన్ని, ఇతరులకు చెప్పి తాను వినిన బుద్ధిశాలి బ్రహ్మలోకంలో ఘనతను పొందుతాడు.

17. య ఇమం పరమం గుహ్యం
శ్రావయేత్ బ్రహ్మ సంసది!
ప్రయత: శ్రాద్ధకాలే వా
తదానంత్యాయ కల్పతే !!
తదానంత్యాయ కల్పత ఇతి!!
అత్యంత గోప్యమైన ఈ కథను బ్రాహ్మణ సభలో గానీ, శ్రాద్ధకర్మ చేసే సమయంలోగానీ, పరమభక్తితో వినిపించినవాడు అనంతమైన ప్రతిఫలాన్ని పొందగలడు.
రెండవ అధ్యాయం ;
చతుర్థవల్లి ;
1. పరాంచి ఖాని వ్యతృణత్ స్వయంభూ
స్తస్మాత్ పరాఙ్ పశ్యతి నాంతరాత్మన్ !
కశ్చిద్ధీర: ప్రత్యగాత్మానమైక్ష
దావృత్తచక్షుక మృతత్వమిచ్ఛన్ !!
స్వత: సిద్ధుడు స్వయంగా ఆవిర్భవించినవాడు అయిన భగవంతుడు ఇంద్రియాలను దోషపూరితులుగా సృష్టించాడు. అందుచేత అవి బయటి విషయాలవైపు మాత్రమే పోగలవు. లోపల వున్న ప్రత్యగాత్మను అవి దర్శించలేవు. ప్రయత్నంతో ఎవరో ఒక ధీరుడు అమృతత్వాన్ని కోరి తన కళ్లను లోపలికి మరల్చుతాడు. అంతరాత్మను దర్శిస్తాడు.

2. పరాచ: కామాననుయంతి బాలా
స్తే మృత్యోర్యంతి వితతస్య పాశమ్ !
అథ ధీరా అమృతత్వం విదిత్వా
ధ్రువమధ్రువేష్విహ న ప్రార్థయంతే !!
పసిబాలురు బాహ్యసుఖాల వెంటపడతారు. అలా వారు అపారమైన మృత్యువు వలలో పడిపోతారు. కానీ ప్రాజ్ఞులు ఈ అనిత్య విషయాలమధ్య నిత్యం, శాశ్వతం, అమరమూ అయినది ఏదో తెలుసుకుని ఈ ప్రపంచంలో దేనిని కూడా కోరరు.

3. యేన రూపం రసం గంధం శబ్దాన్ స్పర్శాంశ్చ మైథునాన్!
ఏతేనైవ విజానాతి కిమత్ర పరిశిష్యతే ఏతద్వై తత్!!
రంగూచ రుచీ, వాసనలనూ, శబ్ద స్పర్శలను మైథున సంయోగాలను మానవుడు ఏ ఆత్మచేత తెలుసుకుంటున్నాడో ఆ ఆత్మకు తెలియంది ఈ ప్రపంచంలో ఏముంది? ఇదే నువ్వు తెలుసుకోగోరిన ఆ ఆత్మ.

4. స్వప్నాంతం జాగరితాంతం చోభౌ యేనానుపశ్యతి!
మహాంతం విభూమాత్మానం మత్వా ధీరో న శోచతి!!
స్వప్నావస్థలో జాగ్రదవస్థలో అన్ని విషయాలనూ ఏ ఆత్మ ద్వారా మానవుడు దర్శిస్తాడో.. మహత్తరమూ, సర్వవ్యాపీ అయిన ఆ ఆత్మను సాక్షాత్కరించుకుని ప్రాజ్ఞుడు ఇక దు:ఖించడు.

5. య ఇమం మధ్వదం వేద
ఆత్మానం జీవమంతికాత్!
ఈశానం భూత భవ్యస్య న తతో
విజుగుప్సతే ఏతద్వైతత్ !!
తేనెను ఆస్వాదిస్తున్నది, జీవితాన్ని పోషిస్తున్నది, భూతభవిష్యత్తులకు ప్రభువూ అయిన ఆత్మను చాలా దగ్గరగా తెలుసుకున్నవాడు ఆ తరువాత భయం చెందడు. నిజంగా ఇదే ఆ ఆత్మ.

6. య: పూర్వం తపసో జాత
మద్భ్య: పూర్వమజాయత!
గుహాం ప్రవిశ్య తిష్ఠంతం యో
భూతేభిర్వ్య పశ్యత ఏతద్వై తత్ !!
పూర్వం జ్ఞానానికి జన్మించినవాడు, నీటికంటే ముందుగా జన్మించినవాడు అయినా అది హృదయంలో ప్రవేశించి పంచభూతాలతో వుంటున్నదని దర్శించినవాడు నిజంగా బ్రహ్మాన్నే దర్శిస్తాడు. నిజంగా ఇదే ఆ ఆత్మ.

7. యా ప్రాణేన సంభవత్యది
తిర్దేవతా మయీ!
గుహాం ప్రవిశ్య తిష్ఠంతీం యా భూతే
భిర్వ్య జాయత ఏతద్వై తత్ !!
ప్రాణరూపంలో కనబడేది, పంచభూతాలతో సృష్టించబడింది, హృదయంలో ప్రవేశించి నివసించే ఆత్మని, దేవతల ఆత్మను తెలుసుకొన్నవాడు బ్రహ్మాన్నే తెలుసుకుంటాడు. నిజంగా ఇదే ఆ ఆత్మ.

8. అరణ్యోర్నిహితో జాతవేదా గర్భ
ఇవ సుభృతో గర్భిణీభి:!
దివే దివ ఈడ్యో జాగృవద్భిర్హ
విష్మద్భిర్మనుష్యేభిరగ్ని: ఏతద్వై తత్!!
గర్భవతులైన తల్లులవల్ల రక్షించబడి, పోషించబడే గర్భంలాగా... మండే కర్రలలో జాగ్రత్తగా వుంచబడిన సర్వజ్ఞుడైన అగ్నిదేవుడు ప్రబోధితులైన వారిచేతా, యజ్ఞకర్తలచేతా ప్రతిదినం ఆరాదింపబడతాడు. నిజంగా ఇదే అది.

9. యతశ్చోదేతి సూర్యో అస్తం యత్రచ గచ్ఛతి!
తం దేవా: సర్వే ర్పితాస్తదునాత్యేతి కశ్చన! ఏతద్వై తత్ !!
సూర్యుడు దేనినుండి ఉదయిస్తూ, అస్తమిస్తాడో.. అందులోనే సకలదేవతలూ అమర్చబడి వున్నారు. నిజంగా ఎవరుగానీ దానిని అతిక్రమించగలరు. నిజంగా ఇదే ఆ ఆత్మ.

10. యదేవేహ తదముత్ర యదము్ర తదన్విహ!
మృత్యో: స మృత్యుమాప్నోతి య ఇహ నానేవ పశ్యతి!!
ఇక్కడ వున్నదే అక్కడా వుంది. అలాగే అక్కడ వున్నది ఇక్కడా వుంది. ఇక్కడ అన్యంగా వుందని చూసేవాడు... మళ్లీమళ్లీ అటువంటివారికి జనన, మరణాలు తప్పవు.

11. మనసైవేదమాప్తవ్యం నేహ నానా స్తి కించన!
మృత్యో: స మృ త్యుం గచ్ఛతి య ఇహ నానేవ పశ్యతి!!
మనస్సు ద్వారానే దీన్ని సాక్షాత్కరించుకోవాలి. అప్పుడే ఇక్కడ ఏ వైవిధ్యమూ వుండదు. ఇక్కడ వైవిధ్యం వున్నట్లు చూసేవాడు మరణం నుంచి మరణానికి పోతూ వుంటాడు. అటువంటివారికి జనన, మరణాలు తప్పవు.

12. అంగుష్ఠమాత్ర: పురుషో మధ్య ఆత్మని తిష్ఠతి!
ఈశానో భూత భవ్యస్య న తతో విజుగుప్సతే! ఏతద్వై తత్ !!
బోటనవ్రేలి పరిమాణంగల పురుషుడు ఈ శరీరంలో నివసిస్తూ వుంటాడు. భూత, భవిష్యత్తులకు ఆయనే ప్రభువు. ఇది తెలిసి మానవుడు భయపడడు. ఇదే ఆ ఆత్మ.

13. అంగుష్ఠమాత్ర: పురుషో జ్యోతిరివాధూమక:!
ఈశానో భూతభవ్యస్య స ఏవాద్య స ఉ శ్వ: ! ఏతద్వై తత్ !!
బొటనవ్రేలి పరిమాణం గల పురుషుడు భూత, భవిష్యత్తులకు ప్రభువు. ఆయన పొగేలేని జ్యోతి. ఇవాళా, రేపూ కూడా ఆయన ఒకలాగే వుంటాడు. నిజంగా ఇదే ఆత్మ.

14. యథోదకం దుర్గేవృష్టం పర్వతేషు విధావతి !
ఏవం ధర్మాన్ పృథక్ పశ్యన్ తానేవాను విధావతి!!
ఉన్నత శిఖరంపైన వర్షించిన నీరు పర్వత సానువులలో లెక్కలేని పాయలై ప్రవహించినట్లు.. గుణాలను వివిధాలుగా చూసేవాడు నిజంగా వాటివెంటే పరుగుతీస్తాడు.

15. యథోదకం శుద్ధే శుద్ధమాస్తికం తాదృగేవ భవతి!
ఏవం మునేరిజానత ఆత్మాభవతి గౌతమ!!
శుభ్రమైన నీరు, శుభ్రమైన నీటిలో పోయబడి శుభ్రంగానే వుంటుదో.. అలాగే ఆత్మ ఏకత్వాన్ని తెలుసుకున్న ఋషి ఆత్మ కూడా అవుతుంది.
పంచమవల్లి :
1. పురమేకాదశద్వార మజస్యావక్ర చేతస: !
అనుష్ఠాయ న శోచతి విముక్తశ్చ విముచ్యతే ! ఏతద్వై తత్!!
జన్మరహితుడూ, అకుంఠిత ప్రజ్ఞావంతుడు అయిన ఆత్మకు పదకొండు ద్వారాలుగల పట్టణం వుంది. ఆ ఆత్మను ధ్యానించిన వారికి దు:ఖం లేదు. అన్ని అజ్ఞానబంధాలనుండి విముక్తుడై జన్మమృత్యుబంధాలనుండి కూడా స్వేచ్ఛ పొందుతాడు. ఇదే నిజంగా అది.

2. హంస: శుచిషద్ వసురంతరిక్షసద్
హోతా వేదిషదతిథిర్దురోణసత్!
నృషద్ వరసదృతసద్ వ్యోమసదబ్జాగోజా
ఋతజా అద్రిజా ఋతం బృహత్ !!
స్వర్గంలో తిరిగే సూర్యుడు ఆ ఆత్మ. అంతరాళంలో సంచరించే వాయువు ఆ ఆత్మ. యజ్ఞవేదికపైన అగ్నీ కూజాలోని అతిథీ (సోమరసం) ఆ ఆత్మే. మానవులలో, దేవతలలో, యజ్ఞంలో, ఆకాశంలో ఆ ఆత్మ వుంది. ఆ ఆత్మ నీటిలో జన్మించింది.. భూమిపై జన్మించింది.. యజ్ఞంలో జన్మించింది.. పర్వతంపై జన్మించింది. ఆ ఆత్మయే సత్యం. అదే బృహత్తు.

3. ఊర్థ్వం ప్రాణమున్న యత్యపానం ప్రత్యగస్యతి !
మధ్యే వామనమాసీనం విశ్వేదేవా ఉపాసతే !!
అతడు ప్రాణాన్ని పైకి పంపిస్తాడు. అపానాన్ని కిందికి విసురుతాడు. మధ్యలో ఆ సీనుడై వున్న ఆ ఆత్మను పూజనీయుని అందరు దేవతలూ ఆరాధిస్తారు.

4. అస్య విస్రంసమానస్య శరీరస్థస్య దేహిన: !
దేహాద్ విముచ్యమానస్య కిమత్ర పరిశిష్యతే ! ఏతద్వై తత్ !!
శరీరంలో నివసించే వారికి చెందింది. శరీరంనుండి అతడు వేరు చేయబడిన తర్వాత ఇక్కడ ఏది మాత్రం మిగులుతుంది? ఇదే నిజంగా ఆ ఆత్మ.

5. న ప్రాణేన నపానేన మర్త్యో జీవతి కశ్చన !
ఇతరేణ తు జీవంతి యస్మిన్నేతా వుపాశ్రితౌ!!
మానవుడెవడూ ప్రాణం చేతగానీ, అపానం చేతగానీ జీవించడు. ఈ రెండూ ఆధారపడి వుండే మరొకదానిచేత జీవిస్తాడు. అదే ఆత్మ.

6. హంత త ఇదం ప్రవ్యక్ష్యామి గుహ్యం బ్రహ్మసనాతనమ్ !
యథా చ మరణంప్రాప్య ఆత్మాభవతి గౌతమ్!!
ఓ గౌతమా... ఇక నీకు ఆ రహస్యమూ, సనాతనమూ అయిన బ్రహ్మం గురించి చెబుతాను. అలాగే చనిపోయిన తర్వాత ఆత్మ ఏమవుతుందో కూడా చెబుతాను.

7. యోనిమన్యే ప్రపద్యంతే శరీరత్వాయ దేహిన: !
స్థాణుమన్యే నుసంయంతి యథాకర్మ యథాశ్రుతమ్!!
కొన్ని జీవాత్ములు శరీరంకోసం గర్భంలో ప్రవేశిస్తాయి. మరికొన్ని జీవాత్ములు చెట్టూ చేమలను ఆశ్రయిస్తాయి. అంతా వారివారి కర్మను అనుసరించి, జ్ఞానాన్ని అనుసరించి వుంటుంది.

8. య ఏషసుప్తేషు జాగర్తి కామం కామం పురుషోనిర్మిమాణ: !
తదేవ శుక్రంతద్ బ్రహ్మ తదేవామృతముచ్యతే !
తస్మింల్లోకా: శ్రితా: సర్వే తదునాత్యేతి కశ్చన! ఏతద్వై తత్ !!
మనం నిద్రించేటప్పుడు కూడా వివిధమైన వాంఛనీయ వస్తువులను నిర్మిస్తూ.. మేలుకుని వుండే ఆ పురుషుడే పరిశుద్ధమైన బ్రహ్మం. అదే అమరం అని కూడా చెప్పబడుతున్నది. అన్ని లోకాలూ వున్నది దానియందే. దానినెవరూ అతిక్రమించలేరు. ఇదే నిజంగా ఆత్మ.

9. అగ్నిర్యథైకో భువనం ప్రవిష్టో
రూపంరూపం ప్రతిరూపో బభూవ!
ఏకస్తథా సర్వభూతాంతరాత్మా
రూపంరూపం ప్రతిరూపో బహిశ్చ!!
ఒకే ఒక అగ్ని ప్రపంచంలో ప్రవేశించి, అది మండించే పదార్థాన్ని పోలిన రూపాలనే ధరించినట్లు, అన్ని జీవులలోనూ వున్న ఒకే ఒక ఆత్మ తాను ప్రవేశించిన ఆయా వస్తువుల రూపాలనే ధరించి కనిపిస్తుంది. అంతేగాక వాటిని మించికూడా వుంటుంది.

10. వాయుర్యథైకో భువనం ప్రవిష్టో
రూపంరూపం ప్రతిరూపో బభూవ!
ఏకస్తథా సర్వభూతాంతరాత్మ
రూపంరూపం ప్రతిరూపో బహిశ్చ !!
ఒకే వాయువు ప్రపంచంలో ప్రవేశించి, వివిధ రూపాలకు పోలిన రూపాలను ధరిస్తుందో... అలాగే సకల జీవుల హృదయాల్లోనూ వున్న ఒకే ఆత్మ తాను ప్రవేశించిన వివిధ రూపాలులాగా వివిధంగా కనిపిస్తుంది.

11. సూర్యోయథా సర్వలోకస్య చక్షు
ర్న లిప్యతే చాక్షుషైర్బాహ్యదోషై:
ఏకస్తథా సర్వభూతాంతరాత్మా
న లిప్యతే లోకదు:ఖే; న బాహ్య: !!
యావత్ ప్రపంచానికే నేత్రుడైన సూర్యుడు.. చర్మచక్షువుల మాలిన్యాల వల్ల మలినుడు కానట్లే.. ప్రపంచానికి అతీతమైనది సకల జీవుల హృదయాల్లోనూ వున్నదీ అయిన ఆత్మ ప్రపంచపు దు:ఖాల వల్ల దు:ఖాన్ని ఎంతమాత్రమూ ఆత్మ మలినం కాదు.

12. ఏకోవశీ సర్వభూతాంతరాత్మ
ఏకం రూపం బహుధా య: కరోతి!
తమాత్మస్థం యే ను పశ్యంతి ధీరా
స్తేషాం సుఖం శాశ్వతం నేతరేషామ్!!
ఆ ఒక్క జగన్నియామకుని సకల జీవుల అంతరాత్మను తన ఒక్క రూపాన్నే అనేక విధాలుగా కల్పించే దానిని తమ ఆత్మయందే వుందని దర్శించే ప్రాజ్ఞులు శాశ్వతమైన ఆనందం పొందుతున్నారు. ఇతరులకు అది సాధ్యం కాదు.

13. నిత్యో నిత్యానాం చేతనశ్చేతనానా
మేకో బహూనాం యోవిదధాతి కామాన్ !
తమాత్మస్థం యే నుపశ్యంతి ధీరా
స్తేషాం శాంతి: శాశ్వతీ నేతరేషామ్ !!
అనిత్య వస్తువులలో నిత్యవస్తువూ, చైతన్యవంతమైన వానిలోని చైతన్యమూ ఒక్కటే అయినా.. అనేకుల కోరికలను నెరవేర్చేది అయిన పరమాత్మను తమ ఆత్మయందే స్థితమై వున్న దానిగా ఏ ప్రాజ్ఞులు దర్శిస్తారో వారిదే శాశ్వతమైన శాంతి. ఇతరులది కాదు.

14. తదేతదితి మన్యంతే నిర్దేశ్యం పరమం సుఖమ్ !
కథం ను తద్విజానీయాం కిము భాతి విభాతి వా!!
ఋషులు ఆ అనిర్వచనీయమైన పరమానందాన్నే ఇదే అది అని దర్శిస్తారు. దానిని నేనెలా తెలుసుకోగలను? అది తన కాంతితో స్వయంగా ప్రకాశిస్తుందా లేక మరొకదాని కాంతి వల్ల మెరుస్తుందా?

15. న తత్ర సూర్యోభాతి న చంద్రతారకం
నేమా విద్యుతో భాంతి కుతో యమగ్ని: !
తమేవ భాంతమనుభాతి సర్వం
తస్యభాసా సర్వమిదం విభాతి!!
అక్కడ సూర్యుడు ప్రకాశించడు.. చంద్రుడు, నక్షత్రాలు కనిపించవు. మెరుపులు కూడా మెరవలేవు. ఇక ఈ అగ్ని మాటెందుకు? అది ప్రకాశిస్తూ వుంటే అన్నీ దానిని అనుసరించి ప్రకాశిస్తాయి. దాని వెలుగుతోనే ఇదంతా వెలిగించబడుతున్నది.
షష్ఠివల్లి :
1. ఊర్థ్వమూలో వాక్ శాఖ ఏషో శ్వత్థ: సనాతన: !
తదేవ శుక్రం తద్ బ్రహ్మ తదే వామృతముచ్యతే!
తస్మింల్లోకా: శ్రితా: సర్వే తదు నాత్యేతి కశ్చన ! ఏతద్వై తత్ !!
ఈ సనాతనమైన అశ్వత్థ వృక్షానికి వేర్లు పైకి వ్యాపించి వుంటాయి. కొమ్మలు కిందికి విస్తరించి వుంటాయి. ఇదే పరిశుభ్రమైంది. ఇదే బ్రహ్మం. దీనినే అమరం అనికూడా అంటారు. అన్ని లోకాలూ దీనియందే వున్నాయి. ఏదీ కూడా, ఎవరూకూడా దీనిని అతిక్రమించలేరు. నిజంగా ఇదే ఆత్మ.
2. యదిదం కించి జగత్సర్వం ప్రాణ ఏజతి ని:సృతమ్ !
మహద్బయం వజ్రముద్యతం య ఏతద్ విదురమృతాస్తే భవంతి!!
ప్రాణశక్తి ఉపస్థితమై వుండగా.. అతనినుండి యావద్విశ్వమూ బహిర్గతమై అతనిలోనే కంపనం చెందుతూ వుంటుంది. ఎత్తబడిన వజ్రాయుధంలాగా అతడు మహాభయంకరుడు. దీనిని తెలుసుకున్నవారే అమరులవుతారు.
3. భయాదస్యాగ్ని స్తపతి భయాత్తపతి సూర్య: !
భయాదింద్రశ్చ వాయుశ్చ మృత్యుర్థావతి పంచమ: !!
అతని భయం చేతనే అగ్ని దహిస్తుంది. అతని భయంవల్లే సూర్యుడు ప్రకాశిస్తాడు. అతని భయం వల్లే ఇంద్రుడూ, వాయుదేవుడూ, అయిదవదైన మృత్యుదేవతా కూడా తమతమ విధులను అనుసరించి పరుగులు పెడతారు.
4. ఇహ చేదశకద్ బోద్ధుం ప్రాక్ శరీరస్య విస్రస:!
తత: సర్గేషు లోకేషు శరీరత్వాయ కల్పతే !!
ఆ బ్రహ్మాన్ని ఇక్కడే.. ఈ శరీర పతనానికి పూర్వమే సాక్షాత్కరించుకోగలిగితే.. మానవుడు ఈ సంసారబంధం నుండి విముక్తుడవుతాడు. లేకపోతే సృష్ఠిలోని అనేక లోకాలలో మళ్లీ మళ్లీ శరీర ధారణం చేయాల్సి వస్తుంది.
5. యథాదర్శే తథాత్మని
యథాస్వప్నే తథా పితృలోకే !
యథాప్సు పరీవ దదృశే తథతా గంధర్వలోకే
ఛాయా తపయోరివ బ్రహ్మలోకే !!
ఆ పరబ్రహ్మం మానవుడి ఆత్మయందు అద్దంలోలాగా స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. పితృలోకంలో కలలోలాగా కనిపిస్తుంది. గంధర్వలోకంలో నీటిలో ప్రతిఫలంలా కనిపిస్తుంది. బ్రహ్మలోకంలో వెలుగునీడల మాదిరి కనిపిస్తుంది.
6. ఇంద్రియాణాం పృథగ్బావముదయాస్తమయౌ చ యత్!
పృథగుత్పద్యమానానం మత్వా ధీరో న శోచతి!!
ఇంద్రియాల విభిన్న స్వరూపాన్నీ, వాటి విభిన్నమైన ఉత్పత్తినీ, వాటి ఉదయాస్తమయాలను తెలుసుకున్న ధీరుడు ఇక శోకించడు.
7. అవ్యక్తాత్తు పర: పురుష: వ్యాపకో లింగ ఏవ చ!
యం జ్ఞాత్వా ముచ్యతే జంతురమృతత్వం చ గచ్ఛతి !!
నిజంగా అవ్యక్తానికంటే మించింది సర్వవ్యాపీ, సర్వలక్షణ రహితమూ అయిన పురుషుడే. ఆ పురుషుని సాక్షాత్కరించుకోవడం వల్ల మానువుడు ముక్తుడై అమరుడవుతాడు.
9. న సందృశే తిష్ఠతి రూపమస్య
న చక్షుపా పశ్యతి కశ్చనైనమ్ !
హృదామనీషా మనసా భిక్లుప్తో
య ఏతద్ విదురమృతాస్తే భవంతి !!
అతని రూపం చూపు మేరలో లేదు. కన్నులతో ఎవడూ అతనిని చూడలేడు. హృదయంలో వుండి, మనస్సును శాసించే బుద్ధి స్ఫూర్తిచేత అతడు ప్రకటితుడవుతాడు. అతనిని తెలుసుకున్నవారు అమరులవుతారు.  
10. యదా పంచావతిష్ఠంతే జ్ఞానాని మనసా సహ!
బుద్ధిశ్చ న విచేష్టతే తామాహు: పరమాం గతిమ్ !
మనస్సుతో సహా పంచేంద్రియాలూ ఎప్పుడు ఆత్మలో నిశ్చలంగా నిలిచిపోతాయో బుద్ధి కూడా ఎప్పుడు నిశ్చలమైపోతోందో.. అప్పటి స్థితినే పరమపదమని అంటారు.
11. తాం యోగమితి మన్యంతే స్థిరామింద్రియధారణామ్ !
అప్రమత్తస్తదా భవతి యోగో హి ప్రభవాప్యయౌ!!
ఆ సుస్థిరమైన ఇంద్రియ నిగ్రహమే యోగం అనబడుతుంది. అప్పుడు యోగి అన్ని మనశ్చాంచల్యాల నుండి పొరపాట్లనుండి విముక్తుడవుతాడు. ఎందుకంటే యోగాన్ని పొందవచ్చూ, పోగొట్టుకోవచ్చు.
12. నైవ వాచా న మనసా ప్రాప్తుం శక్యో న చక్షుషా !
అస్తీతి బ్రువతో న్యత్ర కథం తదుపలభ్యతే !!
ఆ ఆత్మ మాటలద్వారా, కన్నులచేతా, మనస్సుచేతా కూడా పొందడానికి సాధ్యపడేది కానేకాదు. అది వున్నది అని చెప్పేవారి నుండే దాన్ని పొందాలి. ఇతరత్రా పొందడం ఎలాగా?
13. అస్తీత్యేవో పలబ్ధవ్యస్తత్త్యభావనే చోభయో:!
అస్తీత్యేవోపలబ్ధస్య తత్త్వభావ: ప్రసీదతి !!
ఈ రెండింటిలో సత్తే అసలు తత్త్వంగా సాక్షాత్కరించుకోవాలి. అలా సత్తను సాక్షాత్కరించుకున్నవానికే అసలు తత్త్వం ప్రత్యక్షమవుతుంది.
14. యదా సర్వే ప్రముచ్యంతే కామాయే స్య హృది శ్రితా: !
అథ మర్త్యో మృతో భవత్యత్ర బ్రహ్మ సమశ్నుతే !!
హృదయంలో దాగి వున్న సకల వాంఛలు నిర్మూలించబడినప్పుడు మరణశీలియైన మానవుడు అమరుడవుతాడు. ఈ శరీరం వుండగానే బ్రహ్మ ప్రాప్తిని పొందుతాడు.
15. యదా సర్వే ప్రభిద్యంతే హృదయస్యేహ గ్రంథయ: !
అథమర్త్యో మృతో భవత్యేతావద్ధ్యనుశాసనమ్ !!
ఇక్కడ.. ఈ శరీరంలో వుండగానే హృదయగ్రంథులన్నీ ఛేదించబడుతాయో అప్పుడు మర్త్యుడు అమరుడవుతాడు. ఇంతవరకూ సకల వేదాంతపు ఉపదేశం.
16. శతం చైకా హృదయస్య నాడ్య:
తాసాం మూర్ధానభిని: సృతైకా!
తయోర్ధ్యమాయన్న మృతత్వమేతి
విష్వంగన్యా ఉత్ర్కమణే భవంతి !!
హృదయానికి నూటొక్క కనాడులు వున్నాయి. వాటిలో ఒకటి మూర్థంవైపు వ్యాపించి వుంది. దానిద్వారా పైకిపోయి మానవుడు అమరత్వాన్ని పొందుతాడు. ఇతర నాడులు, ఇతర విధాలుగా ఉత్ర్కమణానికి దారితీస్తాయి.
17. అంగుష్ఠమాత్ర: పురుషోంతరాత్మా
సదా జనానాం హృదయే సన్నివిష్ట: !
త్వం స్వాచ్ఛరీరాత్ ప్రవృహేన్ముంజాదివేషీకాంధర్వేణ
తంవిద్యాచ్చుక్రమమృతం తం విద్యాచ్చుక్రమమృతమితి !!
అంతరాత్మ అయిన పురుషుడు, బొటన వ్రేలంతవాడు సర్వదా ప్రాణుల హృదయాల్లో నివసిస్తూ వుంటాడు. శరీరంనుండి, అతణ్ణి గడ్డినుండి లోపల పోచనులాగా వేరుచేయాలి. అతడే పరిశుద్ధుడూ, అమరుడూ అని తెలుసుకోవాలి. అవును.. అతడే పరిశుద్ధుడూ.. అమరుడూ.
18. మృత్యుప్రోక్తాం నచికేతోథ లబ్ధ్వా
విద్యామేతాం యోగవిధిం చ కృత్స్నమ్ !
బ్రహ్మ ప్రాప్తో విరజోభూత్ విమృత్యు
రన్యోప్యేవం యో విదధ్యాత్మ మేవ !!
ఇలా యముడివద్ద జ్ఞానము, యోగవిధీ అంతటినీ సమగ్రంగా ఉపదేశం పొంది.. నచికేతుడు అన్ని మాలిన్యాలనుండి ప్రక్షళితుడై, మృత్యురహితుడై బ్రహ్మప్రాప్తినందాడు. ఆత్మను తెలుసుకున్న ఎవరైనా కూడా అలాగే బ్రహ్మప్రాప్తి పొందుతారు.

బుధవారం, మార్చి 11, 2015

11.సూర్యోపనిషత్



ఓం భద్రం కర్ణేభి: శృణుయామ దేవా: !
భద్రం పశ్యేమాక్షభిర్యజత్రా: !
స్థిరైరఙ్గైస్తుష్టువాగం సస్తనూభి: !
వ్యశేమ దేవహితం యదాయు: !
స్వస్తి న ఇన్ద్రో వృద్ధశ్రవా: !
స్వస్తి న పూషా విశ్వవేదా: !
స్వస్తినస్తార్ష్క్యో అరిష్టనేమి: !
స్వస్తి నో బృహస్పతిర్దధాతు !!
ఓం శాంతి: శాంతి: శాంతి: !!!
ఓం అథ సూర్యాథర్వాఙ్గిరసం వ్యాఖ్యాస్యామ: !
బ్రహ్మా ఋషి: !
గాయత్రీ ఛన్ద: !
ఆదిత్యో దేవతా !
హంస: సోఁహమగ్ని నారాయణయుక్తం బీజమ్ !
హృల్లేఖా శక్తి: !
వియదాదిసర్గసంయుక్తం కీలకమ్ !
చతుర్విధపురుషార్థ సిద్ధ్యర్థే వినియోగ: !
షట్ స్వరారూఢేన బీజేన షడఙ్గం రక్తామ్బుజ సంస్థితం 
సప్తాశ్వరథినం హిరణ్యవర్ణం చతుర్భుజం పద్మద్వయాఁభయవరదహస్తం 
కాలచక్రప్రణేతారం శ్రీసూర్యనారాయణ య ఏవం వేద స వై బ్రాహ్మణ: !!

ఓ భూర్భువ సువ: !
తత్సవితుర్వరేణ్యం భర్గో దేవస్య ధీమహి !
ధి యో యో న: ప్రచోదయాత్ !
సూర్య ఆత్మా జగతస్తస్థుషశ్చ !
సూర్యాద్వై ఖల్విమాని భూతాని జాయస్తే !
సూర్యాద్యజ్ఞ: పర్జన్యోఁన్నమాత్మా !
నమస్తే ఆదిత్య !
త్వమేవ ప్రత్యక్షం కర్మ కర్తాసి !
త్వమేవ ప్రత్యక్షం బ్రహ్మాసి !
త్వమేవ ప్రత్యక్షం విష్ణురసి !
త్వమేవ ప్రత్యక్షం రుద్రోఁసి !
త్వమేవ ప్రత్యక్షం ఋగసి !
త్వమేవ ప్రత్యక్షం యజురసి !
త్వమేవ ప్రత్యక్షం సామాసి !
త్వమేవ ప్రత్యక్షమథర్వాసి !
త్వమేవ సర్వం ఛన్దోఁసి !

ఆదిత్యాద్వాయుర్జాయతే !
ఆదిత్యాద్భూమిర్జాయతే !
ఆదిత్యాదాపోజాయస్తే !
ఆదిత్యాజ్జ్యోతిర్జాయతే !
ఆదిత్యాద్ వ్యోమ దిశో జాయస్తే !
ఆదిత్యాద్ దేవా జాయస్తే !
ఆదిత్యాద్ వేదా జాయస్తే !
ఆదిత్యో వా ఏష ఏతన్మణ్డలం తపతి !
అసావాదిత్యో బ్రహ్మా !
ఆదిత్యోఁన్త:కరణ - మనోబుద్ధి - చిత్తాహంకారా: !
ఆదిత్యో వై వ్యానస్సమానోదానోఁపాన: ప్రాణ: !
ఆదిత్యో వై శ్రోత్ర - త్వక్ చశౄరసనధ్రాణా: !
ఆదిత్యో వై వాక్పాణిపాదపాయుపస్థా: !
ఆదిత్యోవై శబ్దస్పర్శరూపరసగన్ధా: !
ఆదిత్యో వై వచనాదానాగమన విసర్గానన్దా: !

ఆనన్దమయో విజ్ఞానమయో విజ్ఞానఘన ఆదిత్య: !
నమో మిత్రాయ భానవే మృత్యోర్మా పాహి !
భ్రాజిష్ణవే విశ్వహేతవే నమ: !
సూర్యాద్భవన్తి భూతాని సూర్యేణ పాలితాని తు !
సూర్యే లయం ప్రాప్నువన్తి య: సూర్య: సోఁహమేవ చ !
చక్షుర్నో దేవ: సవితా చక్షుర్న ఉత పర్వత: !
చక్షు-ర్ధాతా దధాతు న: !
ఆదిత్యాయ విద్మహే సహస్రకిరణాయ ధీమహి !
తన్న: సూర్య: ప్రచోదయాత్ !

సవితా పశ్చాత్తాత్ సవితా పురస్తాత్ సవితోత్తరాత్తాత్ సవితా ధరాత్తాత్ !
సవితా న: సువతు సర్వతాతిఁ సవితా నో రాసతాం దీర్ఘమాయు: !

ఓమిత్యేకాక్షరం బ్రహ్మా !
ఘృణిరితి ద్వే అక్షరే ! 
సూర్య ఇత్యక్షరద్వయమ్ !
ఆదిత్య ఇతి త్రీణ్యక్షరాణి !
ఏతస్వైవ సూర్యస్యాష్టాక్షరో మను: !

య: సదాహరహర్ జపతి స వై బ్రాహ్మణో భవతి స వై బ్రాహ్మణో భవతి !
సూర్యాభిముఖో జప్త్వా, మహావ్యాధి భయాత్ ప్రముచ్యతే !
అలక్ష్మీర్నశ్యతి !
అభక్ష్య భక్షణాత్ పూతో భవతి !
అగమ్యాగమనాత్ పూతో భవతి !
పతిత సంభాషణాత్ పూతో భవతి !
అసత్ సంభాషనాత్ పూతో భవతి !

మధ్యాహ్నే సూర్యాభిముఖ: పఠేత్ !
సద్యోత్పన్నఞ్చ మహాపాతకాత్ ప్రముచ్యతే !
సైషా సావిత్రీం విద్యాం న కించిదపి న కస్మైచిత్ప్రశంసయేత్ !
య ఏతాం మహాభాగ: ప్రాత: పఠతి, స భాగ్యవాన్ జాయతే పశూన్విన్దతి !
వేదార్థం లభతే !
త్రికాలమేతజ్జప్త్వా, క్రతుశతఫలమవాప్నోతి !
హస్తాదిత్యే జపతి
స మహామృత్యుం తరతి స మహామృత్యుం తరతి య ఏవం వేద !
ఓం శాంతి: శాంతి: శాంతి:!!

linkwithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...